або́ра Скацінны двор, даржнік (Нас.); загарадзь для жывёлы (Барыс.); загароджанае месца пры хляве для волынага выпуску кароў, коней, свіней (Кам., Рэч., Стол.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
гаці́шча
1. Балота (Слаўг.).
2. Месца, дзе была гаць (Нас. АУ). Тое ж га́цішча (Слаўг.).
□ ур. Гаці́шча (балота) каля в. Кулікоўка Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
торг
1. Месца гандлю; рынак (Зах. Бел. Др.-Падб.). Тое ж торжышча (Нас.).
2. Кірмаш; базарны дзень (Слаўг.).
□ ур. Аве́чы Таржок Стаўбц.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ускра́ек Самы край, канец, ускраіна поля, лесу, берага ракі (БРС). Тое ж ускра́й (Нас., Слаўг.), ускрэм'е (Ст.-бел.), карёмачка (Слаўг.), ускра́іна (БРС).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Моц ’трываласць, мацунак, моцнасць’, ’фізічная сіла’, ’аўтарытэт, магутнасць’, ’устойлівасць’, ’сіла, здароўе’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Мал., Шат., Касп., ТС, Сл. ПЗБ; гродз., КЭС; КЭС, лаг.), моца ’ўлада’, ’сіла’ (Нас.), ст.-бел. моцъ ’сіла, значэнне’, моць ’паўнамоцтва’ (Гарб.) запазычаны са ст.-польск. moc (Карскі, Труды, 312; Мядзв.; Кюнэ, Poln., 78; Пальцаў, Лекс. і гр., 38; Крапівін, Бел. лекс., 88; Булыка, Лекс. Запазыч., 208). Аналагічна моцны. Сюды ж моцна (моцно, моцнэ), мацнава́ты, моцнасць (Нас., Гарэц., Булг., Касп., ТС, Сл. ПЗБ), мацне́ць ’набірацца сіл, рабіцца мацнейшым’, мацне́ць ’сцягваць, узмацняць’ (ТСБМ, Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́рны ’хвалісты, ветраны’; ’глыбокі, небяспечны’ (Нас.); ’вірысты’ (КТС). Сюды ж вірна ’неспакойна’ (Нас.), чэш. vírný ’хуткі, раптоўны’; ’вірлівы, вірысты’, славац. vírný (паэт.) ’вірлівы, вірысты’. Утворана ад вір 1 і суф. ‑н‑ы (< ьnъ‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Галяндэ́рскі ’галандскі’ (Нас.). Параўн. укр. (Грынч.) голе́ндерський ’тс’, голен́дер ’галандзец’ (у Цімчанкі гл. голендерский, алендерскый). Запазычанне з польск. holenderski ’тс’ (аб польск. слове гл. Брукнер, 172). Сюды адносіцца і галяндэ́ршчына ’галандскае палатно’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кіда́цца ’кідацца, мітусліва рухацца’ (ТСБМ, Нас., Сл. паўн.-зах., Касп.), ’жыць у беднасці, горы, перабівацца’ (ТСБМ, Шат., Жд. 2), ’адмаўляцца, цурацца’ (Нас.). Гл. кідаць.
Кідацца ’гадавацца (пра свіней)’ (Нар. словатв.). Параўн. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́ўчань (на́учень) ’вучань’ (Анім.), рус. пск. на́учень, на‑ ўчень ’вучань (якога аддалі ў навучанне, на вывучку)’, смал. наушень ’падручны каваля’. Ад на́ўчаны (на́ученый) ’навучаны’ (Нас.), наўчыць ’наставіць, навучыць; настроіць’ (Нас.), параўн. вучань (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нялёгкая (нілёхкая) ’нячыстая сіла’ (кіраўск., Нар. сл.), ’непераадоленая, шкодная сіла; злы лёс, д’ябальская сіла’ (Нас.). Табуізацыя на базе нялёгкі ’які цяжка перанесці’ (Нас.), гл. лёгкі; параўн. нячыстая < нячыстая сіла, някрытая ’тс’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)