Verbum

войт, ‑а, М войце, м.

1. У сярэдневяковай Польшчы, Украіне, Беларусі — начальнік гарадскога пасялення. Горадам кіруе прызначаны князем войт. Шынклер. Уцякаў ад пана, а папаў на войта. Прыказка.

2. Старшыня сельскай абшчыны ў Польшчы да 1950 г. Пан Крулеўскі назначаецца павятовым камісарам, войтаў па валасцях ставяць. Колас. [Антось] у гміннай радзе сядзіць на чацвёртым месцы пасля войта. Бажко.

[Польск. wójt.]

ву́сцішна,

Разм.

1. Прысл. да вусцішны. Лёгкі ранішні ветрык калыхаў загоны жыта,.. і яно ільснілася, выгіналася і роўна, вусцішна гуло. Сачанка.

2. безас. у знач. вык. Страшна, жудасна. [Стары:] — І да таго стала вусцішна, апанаваў такі жах, што і выказаць вам нельга. Пальчэўскі. Пасля гэтых успамінаў, цікавых, але звычайных, ідуць такія, ад якіх ажно неяк.. вусцішна. Брыль.

каміса́р, ‑а, м.

1. Кіруючая асоба з грамадска-палітычнымі, арганізацыйнымі, адміністрацыйнымі функцыямі. Батальённы камісар. Ваенны камісар. Народны камісар. □ У вайну Пракоп Пракопавіч партызаніў: спачатку быў камандзірам атрада, .. пасля — камісарам брыгады. Шамякін.

2. За мяжой і ў Расіі ў 18 — пачатку 20 стст. — чыноўнік, які выконвае паліцэйскія функцыі; прыстаў. Пан Крулеўскі назначаецца павятовым камісарам, войтаў па валасцях ставяць. Колас.

[Фр. commissaire.]

кампліме́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Прыемная заўвага, пахвала каму‑н. — Я рады, што пасля мяне школа пераходзіць у моцныя, умелыя рукі, залатыя рукі, — зусім несвядома і шчыра зрабіў камплімент настаўніцы Іван Паўлавіч. Васілевіч. Кожны стараўся сказаць [Тамары Аляксееўне] самы прыемны .. камплімент, а калі ў каго не знаходзілася такога, то хоць .. прыемнаю ўсмешкаю выказаць сваё захапленне яе прыгажосцю. Колас.

[Фр. compliment.]

даслужы́ць, ‑служу, ‑служыш, ‑служыць; зак.

1. што. Прабыць на службе астатак устаноўленага тэрміну. Даслужыць абавязковую ваенную службу. □ [Кныша] на два гады адправілі ў дысцыплінарны батальён, каб пасля ён вярнуўся ў часць і даслужыў радавым у сваёй батарэі астатні тэрмін службы. Няхай. // Скончыць царкоўную службу. Даслужыць абедню.

2. Праслужыць да пэўнага часу, узросту. Даслужыць да зімы. Даслужыць да пенсіі.

ачуня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.

Паправіцца пасля хваробы; ажыць. Лялькевіч пры добрым Сашыным і Поліным доглядзе хутка ачуняў, раны яго «гаіліся, як ад жывой вады», — жартаваў ён сам. Шамякін. / у перан. ужыв. Згарэла ад міны хата, пажухлі таполі, не ачунялі. Пташнікаў. // Апрытомнець. Толькі па пэўным часе ганарыстая і храбрая світа ваяводы Даўнаровіча крыху ачуняла ад жывёльнага страху. Паслядовіч.

адсе́дзецца, ‑седжуся, ‑седзішся, ‑садзіцца; зак.

Перабыць, пераседзець які‑н. час у бяспечным месцы, ратуючыся ад чаго‑н., чакаючы зручнага моманту для чаго‑н. Перад самай атакай.. [Кныш] схаваўся ў траншэі,.. каб там адседзецца. Няхай. // перан. Ухіліцца ад працы, выканання свайго абавязку. І пасля сходу Дзям’ян на работу не выйшаў. Спадзяваўся як-небудзь адседзецца, пакуль Курловіча не заменяць другім. Дуброўскі.

заняпа́д, ‑у, ДМ ‑дзе, м.

1. Упадак, збядненне (звычайна ў якой‑н. галіне грамадскага жыцця). Заняпад эканомікі. Заняпад буржуазнай культуры.

2. Хваравіты стан, упадак сіл. Стэпа пачула вялікую ўтому, заняпад і, не раздзеючыся, прылягла. Гартны. // Цяжкі маральны стан, выкліканы перажываннямі, горам. Сваімі простымі і задушэўнымі гутаркамі .. [Кунігас-Ляўданскі] вельмі падтрымаў мяне ў маім заняпадзе пасля смерці Яні. Гарэцкі.

зарні́ца ​¹, ‑ы, ж.

Светлавая ўспышка на небе, без грому — водбліск далёкай навальніцы. Ноч стаяла трывожная, з зарніцамі і далёкімі грымотамі. Карпаў. Бывае часам, калі пасля доўгіх тыдняў духаты і спёкі загараюцца на далёкім вячэрнім небасхіле палахліва-мітуслівыя зарніцы. Паслядовіч.

зарні́ца ​², ‑ы, ж.

Пустазелле або дэкаратыўная травяністая расліна сямейства залознікавых з жоўтымі ці фіялетавымі кветкамі.

адмя́кнуць, ‑не; пр. адмяк, ‑ла; зак.

Зрабіцца мякчэйшым ад вільгаці; адсырэць, размякнуць. Гразь на штанах, мусіць, яшчэ з Карчаватак. Падсохла на сонцы за дзень, пасля зноў адмякла ў рацэ, калі цягалі калёсы. Пташнікаў. // Аслабнуць, адваліцца (пра мароз, холад). Удзень было сонечна, марозна і ціха, а перад захадам сонца неба пачало хмурыцца, адмяк мароз і з усходу павеяў вецер. Чарнышэвіч.