Verbum

Ваўча́нка ’хвароба ваўчанка’ (БРС). Рус. волча́нка. У бел. мове, магчыма, запазычанне з рус., дзе назва ўтворана ад волк (па характару хваробы). У рус., магчыма, калька з лац. lupus ’тс’ (літаральна ’воўк’). Гл. Гараеў, 54; Фасмер, 1, 346; Шанскі, 1, В, 153.

Ве́тры і вятры́ ’нячысцікі’; ’віхры’, рус. маск. ве́тер ’нячыстая сіла’, польск. wiatr, wiater ’персаніфікацыя ветру ў народных паданнях’. Мн. л. да вецер (гл.) з захаваннем старажытнай семантыкі — абагульненая назва нячысцікаў, матываваная разбуральнай сілай ветру, а таксама яго здольнасцю «прыносіць» розныя хваробы.

Гарля́нка ’гарлянка, Prunella, адварам якой лечаць боль у горле’ (Нас., Шат., Сцяшк., Бяльк., Сл. паўн.-зах., параўн. і БРС), ’Brunella vulgaris L.’ (Касп.: «Напар гарлянкі мне — нешта горла забалела»). Ад го́рла (гл.) суфіксам ‑янка. Назва дана паводле лячэбных уласцівасцей расліны.

Ду́пель ₁ ’назва птушкі’. Рус. ду́пель, ду́бель. Лічыцца запазычаннем з ням. duppelt, Doppelschnepfe або праз польск. dubelt ’тс’ з н.-ням. dubbelt. Фасмер, 1, 554 (са спасылкай на Бернекера, 1, 238; Брукнера, 101; Гараева, 99).

Ду́пель ₂ ’дупло’. Гл. дупло́.

Кабылі́ца ’маладая рослая кабыла; жаробка’ (ТСБМ, ТС). У гаворках як быццам не адзначана. Магчыма, запазычанне з рус. кобылица ’тс’, якое да прасл. kobylica (памянш. яд kobyla). Зах.-бел. кабыліца (назва грыба — Сцяц.) — або рэлікт, або таксама запазычанне з рус. мовы.

Ла́ўра ’назва буйнога мужчынскага манастыра’ (ТСБМ), рус. лавра, ст.-рус. лавра, ст.-слав. лавра з с.-грэч. λαύρα ’манастыр, келля’ < ст.-грэч. λαύρα, эп.-іон. λαύρη ’вуліца, завулак’, ’праход у лагчыне, цясніне’ (Фасмер, Этюды, 108; Бернекер, 1, 695; Слаўскі, 5, 56).

◎ Насяка́нік ’кіёк з насечкамі, зробленымі спецыяльна яшчэ на растучым дрэве’, ’насмешлівая назва рабога’ (Нас.), нася‑ кинка ’настырная, з вострым языком дзяўчына’ (Нар. сл.), насякийло ’рабы чалавек’ (Мікуц.). У выніку семантычнай кандэнсацыі спалучэнняў з насекины(и) ’сукаваты; рабы’ (Нас.); да сячы (гл.).

Пая́ц ’блазен, клоўн’ (ТСБМ). З рус. мовы (пая́ц), куды трапіла з франц. paillasse ’тс’ < італ. pagliaccio ’тс’ > ’мех саломы’ < лац. palea ’салома’. Назва пайшла ад касцюма блазна ў неапалітанскай народнай камедыі (Мацэнаўэр, LF, 12, 184; Праабражэнскі, 2, 32; Фасмер, 3, 224).

Прыту́ліца ’жаўтазель фарбавальны, Genista tinctoria L.’ (Ласт., Кіс.). Магчыма, адаптаванае польск. przytulia ’павіліца, Galium aparine’, якое ад przytulić się па ўласцівасці расліны прыхіляцца, чапляцца, прытуляцца да чаго-небудзь (Махэк, Jména, 219). На жаўтазель назва была перанесена з-за той жа ўласцівасці.

Рага́ты ’чорт’ (Інстр. 2). Табуіраваная назва міфалагічнай істоты паводле знешняй прыметы — наяўнасці рогаў. Да ро́г ₁ (гл.), параўн. рага́тка ’рагатая карова’ (Мат. Гом.; брасл., глыб., талач., леп., ЖНС); з няясным значэннем (’неўпарадкаваная’?): хата рагата, дзела ў ёй шмат (Сержп. Прык.).