дэрыва́цыя

(лац. derivatio = адвядзенне, адхіленне)

1) бакавое адхіленне снарадаў і куль наразной зброі ад плоскасці стральбы;

2) адвод вады з ракі, вадасховішча ці іншага вадаёма ў бакавы канал для суднаходства, энергетыкі або ірыгацыі;

3) лінгв. утварэнне новых слоў ад слова-асновы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

вы́гаварыць сов.

1. вы́говорить, произнести́;

гэ́та сло́ва ця́жка в. — э́то сло́во тру́дно вы́говорить (произнести́);

2. разг. вы́говорить;

в. два дні адтэрміно́ўкі — вы́говорить два дня отсро́чки;

3. разг. вы́говорить;

ма́ці ~рыла хлапчуку́ за сваво́льства — мать вы́говорила ма́льчику за ша́лость

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ужыва́цца I несов.

1. ужива́ться;

2. (свыкаться, осваиваться) вжива́ться;

1, 2 см. ужы́цца

ужыва́цца II несов.

1. употребля́ться, испо́льзоваться;

гэ́та сло́ва ча́ста ўжыва́ецца ў гу́тарцы — э́то сло́во ча́сто употребля́ется в ре́чи;

2. страд. употребля́ться, испо́льзоваться, применя́ться; см. ужыва́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ЗІЗА́НІЙ (Тустаноўскі) Лаўрэнцій

(сапр., верагодна, Куколь; 1550-я г., мяст. Тустынь, цяпер Івана-Франкоўскай вобл., паводле інш. звестак с. Пацеліч Львоўскай вобл., Украіна — каля 1634),

бел. педагог, царкоўны дзеяч, перакладчык. Брат С.Зізанія. Працаваў выкладчыкам у правасл. брацкіх школах Львова (да 1592), Брэста (1592—95), Вільні (1595—97), хатнім настаўнікам у крычаўскага старосты Б.Саламярэцкага (1597—1600), князёў А.Астрожскага (1600—03) і Я.Карэцкага (да 1618). У 1596 у Вільні ў брацкай друкарні выдаў азбуку «Наука ку читаню и розуменю писма словенского», у якую ўключыў «Лексіс...» — тлумачальны слоўнік (на 1061 слова), што аблягчаў разуменне стараслав. мовы, набліжаў навучанне да жывой мовы народа, пашыраў кругагляд вучняў, а таксама «Грамматіку словенскую съвершенного искуства осми частій слова».

Граматыка і азбука З. зрабілі значны ўплыў на развіццё мовазнаўчай навукі ўсх. і паўд. славян. З 1619 настаўнік у Кіева-Пячэрскай лаўры, перакладаў з грэч. мовы, рэдагаваў кнігі. У 1626 прывёз у Маскву рукапіс кнігі «Катэхізіс», дзе на бел. мове выклаў звесткі аб прыродзе і даў сваё тлумачэнне царк. догматаў (яго погляды абвешчаны ерэтычнымі). У перапрацаваным выглядзе «Катэхізіс» выд. ў Маскве ў 1627, перавыд. ў Гродне 1783, 1787 і 1788. У 1627 вярнуўся на Украіну, у сваіх казаннях выкарыстоўваў звесткі са стараж. філасофіі і гісторыі.

Тв.:

Лексис Лаврентія Зизанія... Київ, 1964;

Грамматіка словенска. М., 1980 (факс. выд.).

Літ.:

Ботвинник М.Б. Лаврентий Зизаний. Мн., 1973.

М.Б.Батвіннік.

т. 7, с. 65

т. 7, с. 65

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

instrumental

[,ɪnstrəˈmentəl]

1.

adj.

1) кары́сны, спрыя́льны

to be instrumental in — дапамагчы́ ў чым-н.

2) інструмэнта́льны (му́зыка)

3) інструмэнта́льны (пра прыла́ды)

instrumental errors — хі́бы прыла́ды, інструмэ́нту

2.

n. Gram.

а) тво́рны склон

б) сло́ва ў тво́рным скло́не

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

stem

[stem]

1.

n.

1) сьцябло́ n.

2) чарано́к -ка́ m. (ліста́, я́блыка)

3) род -у m.; пле́мя n.

4) Gram. асно́ва f. (сло́ва)

5) нос вадапла́ва

6) но́жка f. (ча́ркі)

2.

v.i. (-mm-)

пачына́цца, пахо́дзіць

•

- stem from

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

pedigree

[ˈpedɪgri:]

1.

n.

1) радаво́д -у m.

2) генэалёгія f.; про́дкі, пра́шчуры pl.

3) пахо́джаньне n. (напр. сло́ва)

4) выда́тнае, зна́тнае пахо́джаньне

a man of pedigree — чалаве́к зна́тнага ро́ду

2.

adj.

паро́дзісты

a pedigree cat — паро́дзісты кот

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

garble

[ˈgɑ:rbəl]

1.

v.t., -bled, -bling

1) падтасо́ўваць (фа́кты), наўмы́сна скажа́ць, падабра́ўшы то́лькі выго́днае

2) пераблы́тваць (фа́кты) міжво́льна

3) сартава́ць, выбіра́ць найле́пшае

2.

n.

1) падтасо́ўваньне, наўмы́снае скажэ́ньне n.

2) падтасава́ны, скажо́ны або́ пераблы́таны тэкст; лама́ная мо́ва, сло́ва

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

qualified [ˈkwɒlɪfaɪd] adj.

1. кваліфікава́ны, кампетэ́нтны, дасве́дчаны; які́ мае дыпло́м, атэста́т;

a fully qualified doctor кампетэ́нтны ўрач;

a qualified engineer высокакваліфікава́ны інжыне́р

2. (for) прыго́дны (для чаго-н.);

qualified for a post прыго́дны для паса́ды

3. абмежава́ны, зро́блены з агаво́ркай;

take a word in a qualified sense ужыць сло́ва ў ву́зкім сэ́нсе

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

паступа́ючы,

1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад паступаць.

2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які наступае (на вучобу, у якую‑н. арганізацыю).

3. у знач. наз. наступа́ючы, ‑ага, м. Той, хто наступае (на вучобу, у якую‑н. арганізацыю). Паступаючыя здаюць экзамены вусна па матэматыцы, хіміі, геаграфіі і пішуць сачыненне. «Маладосць». Групорг, для парадку папрасіўшы, каб было ціха, даў слова першаму з паступаючых у камсамол. Шахавец.

4. Дзеепрысл. незак. ад паступаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)