зло́дзей, ‑я; мн. зладзе́і (зліч.2,3,4 зло́дзеі), зладзе́яў; м.
1. Той, хто крадзе, робіць кражу. Злавіць злодзея. Пільнаваць злодзея. □ Як яму кепска ні жылося, а ён ніколі ў жыцці не быў злодзеем.Бядуля.
2. Ужываецца як лаянкавае слова. — Ты што ж гэта, злодзей ты, зневажаеш старэйшых, — ціха з прыціскам і крыху нараспеў прыгаварвае Цімохаў бацька і круціць сына за вуха.Колас.
•••
Кішэнны злодзей — той, хто крадзе з кішэняў.
На злодзеі шапка гарыцьгл.шапка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
куні́цавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да куніцы. // Зроблены з футра куніцы. Куніцавая шапка.
2.узнач.наз.куні́цавыя, ‑ых. Сямейства млекакормячых драпежных жывёл, да якога адносяцца барсук, гарнастай, куніца і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маку́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Рмн. ‑шак; ж.
1. Вяршыня чаго‑н.; верхавіна. Замерлі дрэў макушкі, Не зварухнецца ліст.Глебка.
2. Верхняя частка галавы, макаўка. Шапка-кубанка сядзела на самай макушцы.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карту́з
(с.-н.-ням. kartuse, ад фр. cartouche)
1) мужчынская шапка з аколышкам і казырком;
2) мяшочак для парахавога снараднага зарада.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
снег ~нуўся са страхі́ — снег упа́л (свали́лся) с кры́ши;
3. (двигаясь, приблизиться друг к другу) сдви́нуться;
4. (сползти вбок) съе́хать;
ша́пка ~нулася на паты́ліцу — ша́пка съе́хала на заты́лок
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распо́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Брус, планка для надання ўстойлівасці часткам збудаванняў, для захавання чаго-н. у пэўным становішчы.
Р. для лыжаў.
2. Тое, што і разрэз, распорак.
На ім быў кароткі кажушок з аблямаванай распоркай ззаду.
3. Разарванае па шве месца.
Яго шапка была скрозь з распоркамі.
|| прым.распо́рачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АБЛАВУ́ХАбел. мужчынскі галаўны ўбор, зімовая шапка-вушанка з аўчыны або заечага, лісінага, вавёрчынага ці трусінага футра, пацягнутая зверху сукном. Да асновы яе прышывалі 4 крылы (вушы), пярэдняе і задняе падымалі і звязвалі зверху, бакавыя апускалі ці падвязвалі пад падбародкам. Насілі да пач. 20 ст.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Му́ця1 ’кашэль з вечкам, плецены з бяросты’ (івац., Нар. сл.). Няясна. Магчыма, з ням.Mütz ’шапка, фуражка, калпак’ < с.-н.-ням.mutze, якое з с.-лац.almutia ’шапка для духоўных асоб’ < араб.al‑mustaqah ’кажух; футравае паліто’ (Васэрцыер, 158).
Му́ця2 ’ілгун, манюка’ (івац., Нар. сл.), мутя́ ’хто гаворыць абы-што’ (пін., З нар. сл.), пін. ’няпраўда’ (Шатал.). Да муці́ць. Аб суфіксе ‑ʼа гл. Слаўскі, SP, 1, 59–60.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Káppe
f -, -n
1) ша́пка, капту́р, капюшо́н; шлем (матацыкліста)
2) тэх. чахо́л, каўпа́к
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)