kapelusz
м.
1. капялюш;
kapelusz słomkowy — саламяны капялюш;
2. (у грыба) шапка; шапачка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
кучо́мка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.
Шапка футрам наверх. На галаве — авечая кучомка, на плячах кажух. Лобан. — Ці бачыш што? — Не, так, нічога! — Гаворыць Костусь, а ў самога На лоб кучомка напаўзае... Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Марге́лка, марке́лка ’сялянская белая лямцавая шапка канічнай формы без брыля’ (віц., Шн. 3; Грыг., Дэмб. 2, Малч., Нас., Бяльк., Растарг.; Мат. Маг.; Нар. Гом.). Да магерка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нае́хаць сов.
1. в разн. знач. нае́хать;
машы́на ~хала на чалаве́ка — маши́на нае́хала на челове́ка;
гасце́й ~хала по́ўны дом — госте́й нае́хало по́лный дом;
ра́птам ~халі ко́ннікі — вдруг нае́хали вса́дники;
2. надви́нуться, сползти́;
ша́пка ~хала на лоб — ша́пка надви́нулась (сползла́) на лоб
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Quam difficile est crimen non prodere vultu
Як цяжка не выдаць злачынства тварам.
Как трудно не выдать преступление лицом.
бел. Відаць па вочках, хто ходзіць па ночках. Хто куры краў, у таго і рукі трасуцца.
рус. На воре шапка горит. Что в сердце варится, на лице не утаится. Видна печаль по ясным очам, а кручина по белу лицу. Кто чесночку поел ‒ сам скажется.
фр. Pécheur a toujours peur (Грешник всегда боится).
англ. If the hat fits you, wear it (Если шапка по твоей голове ‒ надевай).
нем. Dem Diebe brennt die Mütze auf dem Kopf (На воре шапка горит). Getroffener Hund bellt (Раненая собака лает).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ша́пачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Памянш. да шапка (у 1 знач.); маленькая або дзіцячая шапка. Між .. [дзецьмі] была і яе [Кацярыніна] пяцігадовая Марылька, чырванашчокая дзяўчынка ў доўгай сіняй сукенцы, з чырвонай шапачкаю-кульком на галаве. Якімовіч. На другім паверсе, у асобным пакоі, сястра памагла .. [Ярашу] надзець стэрыльны халат, шапачку, павязку і палатняныя бахілы вышэй калень. Шамякін.
2. Верхняя, расшыраная частка чаго‑н., што мае стрыжань, ножку і пад. Грыб рос на купінцы і выглядаў на свет невялікай, з пятак, рыжаватай шапачкай. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нама́ґір ’набакір, набок’, на мигер ’тс’ (ТС), намагірыць ’адзець набакір’ (там жа). Відаць, набакір, пераробленае пад уплывам магерка ’валяная з воўны шапка’ (гл.), што ад венг. magyar ’венгр’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цэ́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Абл. Кукарда. На чалавеку быў доўгі шынель без пагонаў і зімовая салдацкая шапка без цэшкі. Якімовіч. Алесь браў стрэльбу, шапку з цэшкай І нёс з шчасліваю ўсмешкай. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́пур ’пяхцер’, ’гняздо, у якім выводзяцца восы’ (рагач., Сл. паўн.-зах.: генетычна роднаснае да рус. ка́пор ’чапец’, якое паходзіць з гал. kaper ’шапка’ < італ. capparo, capero (Фасмер, 2, 184).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Köpfchen
n -s, -
1) гало́ўка
◊ ein ~ sein [~ háben] — разм. быць ке́млівым чалаве́кам
2) ша́пка (грыба)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)