ката́ры

(гр. kataros = чысты)

паслядоўнікі пашыранай у Зах. Еўропе 11—13 ст. ерасі, якія прапаведавалі аскетызм, не прызнавалі царкоўнай іерархіі, выступалі супраць феадальнага прыгнёту.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Выханда́сы ’жэсты, міміка’, выханда́снік ’мім’ (Шпіл.). Няясна. Магчыма, роднаснае хандо́га ’той, хто любіць чыстату, ахайнасць’ (гл.), выхандо́жыцца ’прыбірацца, упрыгожвацца’ (Нас.), рус. худо́гий ’дасведчаны, вопытны’, укр. худо́га ’майстар, мастак’, польск. chędogi ’чысты, ахайны’, chędožyć ’чысціць, прыбіраць; цвічыць’ (Аб апошніх гл. Брукнер, 178 і наст.; Фасмер, 4, 282). Адносна суфіксацыі параўн. выкрутасы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

clear​1 [klɪə] adj.

1. све́тлы, я́сны, чы́сты;

clear conscience чы́стае сумле́нне;

a clear day я́сны дзень;

a clear sky чы́стае/я́снае/бязво́блачнае/бясхма́рнае не́ба

2. чы́сты, празры́сты;

clear glass празры́стае шкло́;

clear water празры́стая вада́

3. выра́зны, я́сны, зразуме́лы;

have a clear idea мець я́снае ўяўле́нне;

that’s clear зразуме́ла

4. свабо́дны, бесперашко́дны;

a clear passage свабо́дны прахо́д

5. по́ўны; цэ́лы; абсалю́тны;

clear profit чы́сты прыбы́так;

three clear days цэ́лыя тры дні;

obtain a clear majority атрыма́ць абсалю́тную бо́льшасць (галасоў)

♦

in the clear свабо́дны ад падазрэ́нняў; які́ сябе нічы́м не запля́міў;

out of a clear blue sky неспадзява́на, рапто́ўна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

spick-and-span

[,spɪkənˈspæn]

adj.

аха́йны, акура́тны; чы́сты, чысьцю́сенькі, чысьцю́ткі; элега́нтны

a spick-and-span room — чысьцю́сенькі пако́й

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

прыбра́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад прыбраць.

2. у знач. прым. Прыведзены ў парадак, чысты; упрыгожаны. І доўга сядзелі ў пустой, прыбранай хаце, і маўчалі, і моўчкі слухалі, як на сцяне ў поўнай цішыні цікаў гадзіннік. Адамчык. Павялі паслоў Да прыбраных сталоў. Лось.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праме́рзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. прамёрз, ‑мерзла; зак.

1. Моцна замерзнуць ад холаду; адубець. Цэлую ноч прасядзела [Кацярына] над .. [бычком] і добра прамерзла сама. Кулакоўскі.

2. Пакрыцца лёдам; зацвярдзець ад марозу на вялікую глыбіню. Рака прамерзла да дна, лёд быў чысты, як спірт, свіціўся наскрозь. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прачы́стая, прачы́ста ’Багародзіца; свята Раства Божай Маці’ (Нас., Сл. ПЗБ), заўтра прочыста, шоб у хаце было чысто (ТС, пад чысто); прачы́сцянка (пречистенка) ’тс’ (Нас.). З ц.-слав., ст.-слав. прѣчистъ, з прѣ‑ (гл. пера-) і чистъ (гл. чысты), першапачаткова ’нявінная, беззаганная’, прэфікс пра- (< *per‑) перадае высокую меру якасці, гл. ESJSt, 12, 703.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

rein

1. a

1) чы́сты, незабру́джаны;

~ hálten* захо́ўваць чысцінр

2) чы́сты, аха́йны;

~ máchen чы́сціць;

~en Tisch máchen пако́нчыць з чым-н.

3) чы́сты, сумле́нны, праўдзі́вы

◊ éine ~e Wéste háben быць не запля́мленым

4) чы́сты, пра́вільны (вымаўленне)

5) чы́сты, без даме́шку;

~er Wein éinschenken гавары́ць шчы́ра [адкры́та]

6) чы́сты, абсалю́тны;

das war ein ~es Glück гэ́та было́ про́ста шча́сце [быў шчаслі́вы вы́падак];

~er Únsinn чы́стая лухта́, глу́пста

7) ins Réine schréiben* піса́ць на́чыста;

etw. ins Réine bríngen* вы́ясніць што-н.;

mit etw. (D) im Réinen sein цсна прадстаўля́ць сабе́ што-н.

2. adv

1) чы́ста;

álles ~ áufessen* з’е́сці ўсё на́чыста

2) до́бра, чы́ста (працаваць)

3) разм. зусі́м, ца́лкам;

~ gar nichts зусі́м [ ро́ўна] нічо́га

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

шмуцро́ль

(ням. Schmutzrolle, ад Schmutz = бруд + Rolle = рулон)

рулон паперы ў ратацыйнай друкарскай машыне, што засцерагае ад забруджвання яе чысты бок у час друкавання на зваротным баку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

neat

[ni:t]

adj.

1) стара́нна прыбра́ны, чы́сты (пако́й)

2) аха́йны, акура́тны (чалаве́к, во́пратка)

neat handwriting — акура́тны по́чырк

neat dress — сьці́плая, але прыго́жая суке́нка

3) спры́тны

neat trick — спры́тны фо́кус

4) informal прые́мны, вясёлы

neat party — прые́мная вечары́на

5) чы́сты, неразьве́дзены

neat drink — неразьве́дзенае пітво́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)