спардэ́к, ‑а, м.
Верхняя лёгкая палуба на трохпалубных суднах 19 і пачатку 20 стст. або палуба сярэдняй надбудовы на суднах сучаснай канструкцыі. [Лорда] можна было бачыць на спардэку, дзе ён раз і другі, нягледзячы ні на якое надвор’е, акуратна пахаджваў паўз абодва барты. Лынькоў.
[Англ. spar-deck.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паса́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. У 10—18 стст. гандлёва-рамесніцкая частка горада, звычайна па-за гарадской сцяной, у Кіеўскай Русі, Вялікім Княстве Літоўскім, Расійскай дзяржаве.
У горадзе Полацку было шэсць пасадаў.
2. Прыгарад, прадмесце (уст.).
3. У вясельным абрадзе: месца (звычайна дзяжа, пакрытая кажухом), куды садзяць нявесту, часам і жаніха.
|| прым. паса́дскі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Пасадскія людзі (рамеснікі і гандляры ў гарадах Старажытнай Русі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Абсерва́цыя ’назіранне’ < лац. observatio праз польскае пасрэдніцтва. Польск. obserwacja пранікла ў беларускую мову ў XV–XVII стст. Не выключаны таксама непасрэдны лацінскі ўплыў. Параўн. ст.-бел. обсервовати ’захоўваць, прытрымлівацца’ (Булыка, Запазыч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вестго́ты ’заходняе адгалінаванне готаў, якія жылі на тэрыторыі сучаснай паўднёва-заходняй Прыбалтыкі, а ў III–IV стст. рассяліліся паміж Днястром і панізоўем Дуная’ (КТС). Запазычанне з рус. вестго́ты (< ням. Westgoten < visigothi).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мадэрн ’дэкадэнцкі напрамак у архітэктуры і мастацтве на мяжы XIX і XX стст.’, (разм.) ’што-небудзь сучаснае, моднае’ (ТСБМ). Еўрапейскае слова, запазычанае з рус. модерн < фр. moderne ’самы новы, сучасны’ (Лёхін, 456).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суно́жаць ’сенажаць’ (мазыр., ГЧ). Ад больш ранняга сено́жаць (гл. сенажаць) з прыпадабненнем галосных. Параўн. таксама сенажа́ць ’тс’, санажа́тка ’тс’ (ашм., лаг., Стан.), што адзначаны ў дакументах XIII–XV стст. (Станкевіч, Язык, 986).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
класіцы́зм, ‑у, м.
1. Напрамак у мастацкай літаратуры і мастацтве ў 17 — пачатку 19 стст., заснаваны на перайманні антычных узораў і звязаны з сістэмай строгіх правіл у перадачы рэчаіснасці.
2. Сістэма адукацыі, у аснову якой пакладзена вывучэнне лацінскай і старажытнагрэчаскай моў і антычнай культуры.
[Ням. Klassizismus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́йтаўства, ‑а, н.
Гіст.
1. Пасада войта, а таксама праца, звязаная з выкананнем абавязкаў войта. Бусыга разважаў сам з сабою аб сваім войтаўстве, — яно было забяспечана яму панам Крулеўскім. Колас.
2. Адміністрацыйная адзінка ў Вялікім княстве Літоўскім і ў Польшчы ў 15–18 стст.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ры́нда 1, ‑ы, ДМ ‑дзе, м.
Гіст. Ганаровае званне збраяносца і целаахоўніка маскоўскіх князёў і цароў XIV–XVII стст.
ры́нда 2, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Уст. Бой у звон на парусных суднах у знак таго, што наступіў поўдзень.
2. Суднавы звон.
[Ад англ. ring — званіць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
царкоўнаславя́нскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да набажэнскай пісьменнасці ўсходніх і паўднёвых славян. Сымон-кантычнік.. гугнявіў нараспеў незразумелыя царкоўнаславянскія словы. Бядуля.
•••
Царкоўнаславянская мова — літаратурная мова ўсходніх і паўднёвых славян перыяду 11–17 стст., якая падверглася ўплыву жывых славянскіх моў і ўтварыла мясцовыя варыянты (ізводы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)