1. Пакрыты вялікай расой. Расістая трава. □ След бліскучы, слуп агністы, Лёг ад месяца ў вадзе. Дол вільготны і расісты...Колас.Па расістай сцяжынцы Мікітка спяшаецца да возера.П. Ткачоў.
2. Які суправаджаецца вялікімі росамі. А вясна зелянее лугамі У расістае ранне, І смяюцца русалак вачамі Зоры ночкаю ў шэрым тумане.Тарас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шата́тьнесов.
1. хіста́ць, калыва́ць;
шата́ть столб хіста́ць (калыва́ць) слуп;
2.безл. хіста́ць, вадзі́ць у бакі́;
его́ шата́ет от уста́лости яго́ хіста́е (во́дзіць у бакі́) ад сто́мленасці;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лафе́т ’станок, па якім замацоўваецца ствол гарматы’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 82) < франц.lʼaffût, fût ’ствол’, ’слуп, пасад’ праз ням.Lafette (Фасмер, 2, 467). Ст.-бел.лявета ’лафет’ (1695 г.) находзіць са ст.-польск.laweta (Булыка, Лекс. запазыч., 68).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перава́льны (стоўп) ’указальны слуп для арыентацыі на рацэ’ (гродз., Нар. сл.). Да перавалі́ць ’прайсці пэўную мяжу’, што з пера- і валіць1 (гл.), тут у значэнні ’пераарыентавацца з аднаго знаку на іншы’, параўн. рус.дыял.перева́л (у рацэ) ’парог’, перевал во́ды ’паварот плыні’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вушня́к ’вушак’ (Шатал., Жд., 3, Мат. Гом.). Відаць, мясцовае ўтварэнне ад вушны́ (слуп?), г. зн. які мае ву́шы ’правушыны, выразы і пад.’; цікавай паралеллю да гэтага можа быць серб.-харв.дыял.ушни̑к ’нейкая дэталь’ («уда̏рно у ушњни̑к», СДЗб. 17, 47), польск.uszniak ’пасудзіна з вухам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мілія́рый
(лац. miliarium)
1) мера даўжыні ў Стараж. Рыме, роўная 1,4835 км;
2) прыдарожны каменны слуп, пастаўлены на адлегласці ў 1 міліярый ад суседніх слупоў на старажытнарымскіх шляхах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
саха́, -і́, ДМ сасе́, мн. со́хі і (з ліч. 2, 3, 4) сахі́, сох і со́хаў, ж.
1. Прымітыўная сельскагаспадарчая прылада для ворыва.
2.Слуп з развілкай на канцы, які ўжыв. пры будаўніцтве чаго-н. як апора.
3. Мера зямлі, што была адзінкай падатковага абкладання ў феадальнай Расіі і Вялікім Княстве Літоўскім у 13—17 стст. (гіст.).
4.мн. Рогі лася.
|| памянш.со́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж. (да 1 знач.).
|| прым.со́шны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Pfahl
m -(e)s, Pfähle кол, па́ля, слуп
zwíschen [in] séinen vier Pfählen — у сябе́ до́ма, у чатыро́х сцяна́х
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Сце́жар, стэ́жар ’укапаны высокі шост, вакол якога кладуць стог’ (Сцяшк., Янк. Мат., Сл. Брэс., Сл. ПЗБ), ’падсціл пад стог’ (Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ, ДАБМ, Сл. Брэс.), сцежаро́к ’тс’ (ТС), ст.-бел.стежеры, стожары ’насціл пад стог’ (Ст.-бел. лексікон). Параўн. укр.сте́жар ’тс’, сте́жір ’месца, дзе стаяць стагі’, рус.сте́жер ’жардзіна ў стозе’ (у СРНГ адсутнічае), стараж.-рус.стежеръ ’слуп’, ’мэта’ (?), в.-луж.sćežor ’мачта’, н.-луж.sćažor ’жардзіна ў стозе’, славен.stežer ’крук’, харв.дыял.stežȃr ’кол, да якога прывязваюць коней на таку пры малацьбе’, балг.сте́жер ’тс’, макед.стежер ’тс’, ст.-слав.стежеръ ’слуп, апора’. Прасл.*stežerъ звязана са *stogъ, гл. стажар (Шустар-Шэўц, 1275; Бязлай, 3, 317; Фасмер, 3, 752).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
замата́ць1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Матаючы, закруціць вакол чаго‑н., навіць на што‑н. Заматаць канец вяроўкі за слуп.