стымулю́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад стымуляваць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які з’яўляецца стымулам. Стымулюючая роля. □ Выкладанне .. граматыкі, рыторыкі, піітыкі і дыялектыкі з’явілася стымулюючым фактарам для насычэння мовы навучэнцаў іншамоўнымі словамі, што не магло не адлюстравацца і ў пісьменнасці. Жураўскі.
3. Дзеепрысл. незак. ад стымуляваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выціна́ць ’найграваць, напяваць’ (БРС); ’патончвацца ў ігры, спеве’ (Касп.); ’пець не словамі, а мелодыяй’ (Бір. Дзярж.), вытнуць ’выдатна сыграць на чым-небудзь’ (Сцяшк.). Укр. витина́ти ’высякаць, выразаць’; ’рабіць што-небудзь з запалам, з сілай (витина́ти гопака)’, польск. wycinać ’тс’. Да тнуць, цінаць (гл.). У семантычных адносінах параўн. рус. откалывать (трепака).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
злоўжыва́нне н Míssbrauch m -(e)s, Übergriff m -(e)s, -e;
злоўжыва́нне ўла́дай Máchtmissbrauch m;
злоўжыва́нне службо́вым стано́ві́шчам Ámtsmissbrauch m;
злоўжыва́нне даве́рам Vertráuensbruch m -(e)s, -brüche;
злоўжыва́нне заме́жнымі сло́вамі der ǘbermäßige Gebráuch von Frémdwörtern
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
адку́ль, прысл.
1. пыт. З якога месца, з якой крыніцы, ад каго; ужыв. ў клічна-пытальных сказах пры выказванні нязгоды, адмаўлення чаго-н.
А. едзеце? Толькі кудзеля і будзе...
А. той кужаль.
А. гэта вядома?
2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова для падпарадкавання даданых сказаў месца, даданых азначальных сказаў, даданых дапаўняльных сказаў (у адпаведнасці з суадноснымі словамі «там», «туды», «адтуль», «той» і іншымі ў галоўным сказе).
Мы глянулі туды, а. пачуліся галасы.
◊
Адкуль (толькі) ногі ўзяліся — пра таго, хто хутка ўцякае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Вя́ціцінь ’вяхір, Columba palumbus L.’ (Грыг.). Рус. дыял. вети́тень (Мат. СОС), вятю́тень ’тс’ (Дабр., Звукоподр.). Бел. маг. вяціцінь складае адзін арэал з рускімі словамі. Фасмер далучае да апошніх яшчэ вятютень, вятитель, вятюх, витютень, вититин, ветитин, якія пазначаюцца як «цёмныя» і якія Трубачоў, са спасылкай на Унбегауна, лічыць гукапераймальнымі (Трубачоў, Дополн., 1, 308).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закліна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
1. Імкнуцца падпарадкаваць каго‑, што‑н. сілай чараў, вядзьмарства, малітваў. Заклінаць змей. Заклінаць ад кулі.
2. Горача прасіць, маліць аб чым‑н. Бацькам заклінаю — не выходзь! — крычала старая. Місько.
3. Моцна лаяць, праклінаць. — Гадаўка! гадаўка!! гадаўка!!! — Адна адну проста заклінае гэтымі брыдкімі словамі. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацяша́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Забаўляцца, весяліцца. Болей за ўсіх пацяшаліся дзеці: Коўзаліся па бліскучым паркеце. Панчанка. Настаўнікі былі ў такім прыўзнятым настроі, што пацяшаліся словамі песні і крыўляннем Янкі Тукалы. Колас.
2. Здзекавацца, смяяцца, кпіць з каго‑, чаго‑н. Натоўп рагатаў, пацяшаўся з Каруся і цёткі Магды. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сфармулява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак., што.
Коратка і дакладна выказаць, перадаць на словах (якую‑н. думку, прапанову, вывад), коратка выказаць асноўныя палажэнні чаго‑н. Сфармуляваць праграму дзеянняў. □ А цяпер, таварышы, я хачу сфармуляваць дадатак да пастановы камітэта, — падскочыў Галамыза. Сабаленка. Тоня двума словамі сфармуляваў тое, што .. [Насця] апошні час адчувала. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Даль, далёкі (БРС). Рус. даль, далекий, укр. даль, дале́кий, польск. dal, daleki, серб.-харв. даљ і г. д. Прасл. *dalь, *dalekъ. Звычайна звязваецца са словамі *dьliti, *dьlgъ ’доўгі’, якія маюць адпаведнасці ў іншых і.-е. мовах (ст.-інд. dīrghás, грэч. δολιχός і г. д.). Падрабязны агляд у Трубачова, Эт. сл., 4, 184–185, 186–187.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Жвары́га, жворы́га ’надакучлівы чалавек’ (іван., Нар. лекс., 195). Суфікс ‑ыга быццам бы ўказвае на аснову жвар‑, аднак яна выразна не суадносіцца з іншымі словамі. Калі дапускаць суаднясенне з жв‑ у шэрагу слоў, маючых значэнне балбатання, надакучлівай размовы (жвіндзіць, жвянькаць), застаецца няясным ‑n‑ і цвёрдасць ‑в‑. Не выключана іншае тлумачэнне кораня (параўн. жывы, жабрак). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)