Ла́ткі (мн.) ’фіранкі’ (нараўл., Мат. Гом.). Відавочна, семантычны перанос паводле падабенства з ла́та3 ’сетка, невад’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Netz
n -es, -s
1) се́тка, не́вад, сіло́
j-m ~e stéllen, séine ~e nach j-m áuswérfen* — разм. ста́віць сіло́ [па́стку] на каго́-н.
ins ~ géhen* [fállen*, geráten*] — тра́піць у па́стку
2) се́тка (у розн. знач.)
ein ~ zum Éinkaufen — се́тка для паку́пак
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
гра́дус, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Адзінка вымярэння вугла або дугі, роўная 1/360 акружнасці.
Вугал у шэсцьдзясят градусаў.
Паварот на сто восемдзесят градусаў (таксама перан.: рэзкая змена сваёй думкі, пазіцыі).
2. Адзінка вымярэння тэмпературы.
Мароз дваццаць градусаў.
3. Адзінка вымярэння працэнтнага ўтрымання спірту ў алкагольных вырабах.
Каньяк у сорак градусаў.
◊
Пад градусам (разм., неадабр.) — у стане лёгкага ап’янення.
|| прым.гра́дусны, -ая, -ае.
Градусная сетка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мярэ́жа, ‑ы, ж.
1.Сетка для лоўлі рыбы, нацягнутая на абручы.
2. Тое, што сваім выглядам нагадвае сетку. Пацямнела. Белая была толькі дарога. У лесе на снег апала густая шэрая мярэжа.Пташнікаў.Насустрач беглі дрэвы, заштрыхаваныя мярэжай дажджу.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sak, ~u
м.
1. сакваяж;
2. падхватнік, сетка, сачок;
3. летняе паліто
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пампава́ць, ‑пую, ‑пуеш, ‑пуе; незак., што і без дап.
Падаваць або здабываць што‑н. помпай. Чуваць толькі шум інжэктараў, якія зацята пампуюць ваду ў кацёл.Васілёнак.Нізіну перасякае густая сетка асушальных каналаў, з іх безупынна пампуюць ваду ў мора.Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гама́к
(фр. hamac, ад ісп. hamaca)
падвесная сетка для адпачынку, сну на свежым паветры.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
нэтэтыке́т
(англ. netetiquette, ад net = сетка + фр. etiquette = этыкет)
правілы паводзін у камп’ютэрных сетках.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Абры́дзень ’густая сетка для лоўлі рыбы’ (Касп.) < *брэдзень (параўн. рус.бредень, брести). Галосны кораня дысімілізаваўся, пачатковае а‑ мае пратэтычны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Се́жа ‘сетка, якой перагароджваюць раку’ (Бяльк., Жд. 1; уздз., Сл. ПЗБ), ‘перагародка на рацэ, на вузкіх праходах пры спадзе вады, закота’ (шальч., Сл. ПЗБ; Дэмб. 2), ‘стаўная сетка ў выглядзе мяшка з крылом’ (мёрск., ЖНС), ‘рыбны садок на рацэ’ (Гарб.), ‘засада на зайца, дзіка і мядзведзя’ (Пятк. 2), сеж ‘сежа’ (Дэмб. 2), сі́жа (у рыбалоўстве) (мсцісл., Янк. 3.), ст.-бел.сеж ‘перагародка на рацэ’ (Статут 1588 г.). Укр.се́жа, сіе́жа, сяжа́, сьіж ‘тын на рацэ для лоўлі рыбы’, рус.се́жа ‘сетка або прыстасаванне на рацэ для лоўлі рыбы’, ст.-рус.сѣжа ‘рыбалоўная сетка’, серб.-харв.сје̋ђа ‘прыстасаванне для лоўлі рыбы’. Прасл.*sědja, ад асновы *sěd‑ (гл. сесці), першапачаткова ‘сядзенне’, параўн. славен.seja ‘пасяджэнне’. Параўноўваюць з літ.per‑séda ‘закота для лоўлі рыбы’, sédžia ‘куль у рыбалоўнай закоце’, лат.sêža ‘сядзенне’; гл. Буга, Rinkt., 1, 481; Фрэнкель, 770; Фасмер, 3, 591; ЕСУМ, 5, 496.