Schéide
I
f -, -n но́жны
2) анат. по́хва
3) тэх. футара́л; чахо́л; капо́т
II
f -, -n
1) рубе́ж, мяжа́
2) водападзе́л
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
limit
[ˈlɪmɪt]
1.
n.
1) мяжа́, грані́ца f.
2) кане́ц -ца́ m., край -я, лімі́т -у m.
at the limit of patience — на кра́і цярпе́ньня
3) Math. грані́ца f.
2.
v.t.
абмяжо́ўваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ме́жань 1, ме́жань, межані́на ’ўзровень вады ў рэчцы’ (іўеў., Сцяшк. Сл.), ’доўгае сезоннае стаянне нізкіх узроўняў вады’ (ТСБМ; вілен., Яшк.). Укр. ме́жень, ме́жінь, рус. меже́нь ’сярэдзіна лета’. Да мяжа́ (гл.). (Фасмер, 2, 592).
Ме́жань 2, ме́жынь ’веснавы рух сокаў у дрэвах’ (Бяльк.). Роднаснае да балтыйскіх лексем: усх.-літ. mẽdžias ’лес’, літ. mẽdė, лат. mežs ’тс’. Параўн. яшчэ і рус. смал., арл., калуж. меженя ’нізкія мясціны, дзе расце асіннік, — там дзяруць кару і лыка’ (КЭС). Гл. таксама і межаву́ха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міжня́к ’помесь цецерука з глушцом’ (карм., Мат. Гом.). Відавочна, да мяжа́, рус. перм. межник ’тс’. Параўн. укр. межений ’сярэдні’. Менш верагодны перанос назвы з прасл. mьskъ, mьzgъ: рус., укр. меск ’мул’, ст.-рус. москъ, мъскъ, мъскъ, серб. ст.-слав. мьзгъ, серб.-харв. ма̀згов, мазг, мазак, кайк. mezg, славен. mezȅg, mȅzg ’мул’, чэш. mezek ’лашак’, рум. muşcoiu, алб. mushk, — усе з ілірыйск. крыніцы (Маёр, 293; Міклашыч, 210; Скок, 2, 490; іншыя версіі гл. Фасмер, 2, 697; Бязлай, 2, 182).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паве́рхня, ‑і, ж.
1. Вонкавы бок (звычайна верхні) чаго‑н. Паверхня металу. Паверхня кары галаўнога мозга. □ Вячэрняе сонца свяціла ў пакой, і на паліраванай паверхні стала засталася чорная бліскучая палоска. Шыцік. // Верхні пласт, слой чаго‑н. Паверхня вады. Паверхня снегу. □ [Дождж] ласкава барабаніў па парусіне, шамацеў па паверхні ракі. Шамякін. // Сукупнасць гор, нізін; рэльеф. Раўнінная паверхня. Паверхня Беларусі. □ Паверхня Марса фатаграфавалася ў праменях рознага колеру. «Беларусь».
2. У геаметрыі — мяжа, якая аддзяляе геаметрычнае цела ад знешняй прасторы або ад іншага цела. Паверхня шара. Цыліндрычная паверхня.
•••
Выйсці (усплыць) на паверхню гл. выйсці.
Слізгаць па паверхні гл. слізгаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паро́г, -а, М -ро́зе, мн. -і, -аў, м.
1. Бервяно або брус у ніжняй частцы дзвярнога праёма.
Пераступіць цераз п.
На п. не пускаць каго-н. (не пускаць каго-н. у дом). Не выходзіць за п. (не выходзіць з дому). Ад парога хату не мятуць (прыказка).
2. перан., чаго. Пярэдадзень, мяжа чаго-н. (кніжн.).
На парозе гібелі.
3. Камяністы папярочны выступ на дне ракі, які паскарае цячэнне і абцяжарвае суднаходства.
Пеняцца хвалі на парогах.
4. Найменшая магчымая велічыня, ступень праяўлення чаго-н. (спец.).
П. адчуванняў.
П. чутнасці.
◊
З парога (адхіліць, не прыняць і пад.; разм., неадабр.) — адразу, не ўваходзячы ў сутнасць справы.
|| памянш. паро́жак, -жка, мн. -жкі, -жкаў, м. (да 1 і 3 знач.).
|| прым. паро́гавы, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
brink
[brɪŋk]
n.
1) бе́раг -у m., край -ю m., краёчак -ка m. (стро́мы, прадо́ньня)
the brink of the cliff — край ска́лы
2) Figur. мяжа́ f.
on the brink of ruin — на мяжы́ руі́ны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
stint
[stɪnt]
1.
v.t.
ураза́ць (напр. выда́ткі); зьмянша́ць; абмяжо́ўваць
2.
v.i.
1) ашчаджа́ць
2) абыхо́дзіцца малы́м
3.
n.
1) мяжа́ f., абмежава́ньне n.
He gives without stint — Ён дае́ без канца́
2) прыдзе́леная рабо́та
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
руб Ст.-бел. Ускраіна (вёскі, зямлі, дзяржавы); мяжа.
□ ур. Ру́банаў Ку́рган каля в. Ст. Каменка Слаўг., ур. Рубры́на каля в. Кароцічы Стол.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Грані́ца ’граніца’, ’мяжа’ (БРС, Шат., Касп.). Рус. грани́ца, укр. дыял. грани́ця. Прасл. *granica, вытворнае ад *granь ’вугал, насечка, грань’. Гэта апошняе паходзіць з праформы *ghrō‑n‑ (агляд форм у слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 104–106, які мяркуе, што асабліва трэба звярнуць увагу на значэнне ’галінка’, што дае магчымасць тлумачыць паходжанне гэтай асновы ад і.-е. *ghrē‑: *ghrō‑, *ghǝ‑ ’расці’). Гл. яшчэ Фасмер, 1, 452–453; Слаўскі, 1, 339–340; Бернекер, 1, 346; Шанскі, 1, Г, 160.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)