смята́на, ‑ы, ж.

Густы і тлусты верхні слой сквашанага малака. Смятана з тварагом. Бліны са смятанай. □ Пад гарой аладак гнецца столік, І смятаны — аж па берагі. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удо́йнасць, ‑і, ж.

1. Здольнасць жывёлы даваць тую або іншую колькасць малака. Правільны догляд за каровамі амаль удвая павысіў іх удойнасць. «Полымя».

2. Тое, што і удой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тлу́стасць ж.

1. жир м.;

зве́рху пла́вае т. — све́рху пла́вает жир;

2. жи́рность;

т. малака́ — жи́рность молока́;

3. (упитанность) ту́чность

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сы́равадка ’вадкая частка кіслага ці адтопленага малака’ (Нас., Шымк. Собр.), сы́раватка ’тс’ (Касп.; докш., Гіл.; Сл. ПЗБ), сыра́вадка ’тс’ (Растарг.), сы́рва́тка ’тс’ (Ласт., Сл. ПЗБ), сы́ўрадка ’тс’ (Юрч. Вытв.), сы́ўрытка ’тс’ (Бяльк.). Апошнія формы, паводле Дабрадомава (Бел.-рус. ізал., 41), блізкія да рэканструяванага булг. *surat > *śu͡arat > *śuvarat, якое адпавядае цюркскім назвам кіслага малака: кірг. джуурат, якуц. суорат і інш., што малаверагодна. Гл. сыроватка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

хімазі́н

(ад гр. chymos = сок)

фермент, які змяшчаецца ў страўніку маладых млекакормячых і абумоўлівае згусанне малака.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

учо́тчык, ‑а, м.

Асоба, якая вядзе ўлік чаго‑н. Учотчык палявой брыгады. Канторскі ўчотчык. □ На фермах [калгаса «Рассвет»] няма ні вартаўнікоў, ні ўчотчыкаў — даяркі самі вядуць улік надоенага малака. Кухар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.

1. чаго. Прыгатаваць параннем.

Н. буракоў.

Н. бобу.

2. каго-што. Добра папарыць (разм.).

Н. спіну ў лазні.

3. чаго. Кіпячэннем прыгатаваць нейкую колькасць чаго-н.

Н. малака.

|| незак. напа́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. напа́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца (да 2 знач.); незак. напа́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зжа́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; заг. зжалься; зак., над кім.

Пашкадаваць каго‑н., злітавацца над кім‑н. Добрая бабулька зжалілася над Мазіным і прынесла са склепа цэлы гарлач малака. Каваль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сепара́цыя, ‑і, ж.

1. Аддзяленне аднаго рэчыва ад другога, выдзяленне аднаго рэчыва з саставу другога. Сепарацыя малака.

2. Аддзяленне, адасабленне ад якой‑н. дзяржавы часткі яе тэрыторыі. Палітычная сепарацыя.

[Ад лац. separatio — аддзяленне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пацырка́ць ’падаіць’ (рэч., Нар. сл.), укр. ци́ркати ’доячы, выціскаць струю малака’ і інш. слав. матэрыял гл. SP, 2, 92–93. Прасл. cъrkati. Гукапераймальнае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)