анёл, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У рэлігійных уяўленнях: звышнатуральная істота, служыцель Бога і яго пасланец да людзей (малюецца ў выглядзе крылатага хлопчыка).
2. Ласкавы зварот да каго-н. (разм.).
А. мой.
◊
Дзень анёла — імяніны.
|| памянш. анёлак, -лка, мн. -лкі, -лкаў, м.
|| прым. анёльскі, -ая, -ае.
А. характар (вельмі добры).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перадвы́барны Wahl-;
перадвы́барная кампа́нія Wáhlkampagne [-´panjə] f -, -n;
перадвы́барны зваро́т Wáhlaufruf m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Найясне́йшы ’свяцейшы (граф, князь)’ — тытул (Гарэц.). З польск. najjaśniejszy (напр., najjaśniejszy królu) ’найдастойнейшы’, што ў сваю чаргу калька з заходнееўрапейскіх моў, параўн. рус. ваша светлость — зварот у царскай Расіі да асоб пэўнага рангу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сёстрык ‘гейка, прыяцелька’ (Пятк. 2, Некр.), ‘зварот да жанчыны’ (ТС). Да сястра́ з памяншальным суф. ‑ік, пераносам націску і з’яўленнем ó пад націскам або ад сёстра ‘сястра’ (Ян.); апошняе ідэнтычнае польск. siostra ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цётухна, ‑ы, ж.
1. Ветлівы зварот да цёткі, дарослай жанчыны наогул. [Слімак:] — Можа б вы, цётухна, чаго гарачага мне далі? Лынькоў.
2. У даўніх павер’ях усходніх і заходніх славян — надпрыродная істота, якая ўвасабляла трасцу або ліхаманку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вузёл гум. ’сур’ёзны, дзелавы хлапчук’ (Яўс.). Да вузёл (гл. ву́зел); параўн. укр. узлик, узличок ’ласкальны зварот да дзіцяці’ (Грынч.); адносна ўмоў перацяжкі націску параўн, тэрытарыяльна блізкія формы буён, ясён, зярён, вясёл (Растаргуеў, Говоры, 32).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наць ’зварот (да каго-небудзь)’ (Касп.). Паводле Блесэ (St. baltici, 5, 1935–1936, 16), з лат. пасі ад nokt ’ісці, прыходзіць’, што разглядаецца як лакальнае запазычанне ў межах беларускай мовы (гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зязю́лечка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Нар.-паэт.
1. Ласк. да зязюля.
2. Разм. Ласкавы зварот да жанчыны. — Хадзі ка мне, зязюлечка, у хату. Пагаворым аб тым ды аб сім, — кажа Лявоніха. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм. Раённая газета. — Ты, Пятро Мінавіч, нібы газет не чытаеш, — перапыніў яго на гэты раз Савіцкі. — Толькі ж учора ў раёнцы быў змешчаны зварот калгаснікаў «Змагара». Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэцыды́ў, ‑дыву, м.
1. Зварот, паўтарэнне якой‑н. з’явы пасля таго, як яна, здавалася, знікла. Рэцыдыў страху.
2. Новае абвастрэнне хваробы пасля таго, калі чалавек, здаецца, паправіўся. Рэцыдыў рэўматызму.
3. Паўторнае злачынства пасля пакарання. Рэцыдыў крадзяжу.
[Ад лац. recidivus — які аднаўляецца, варочаецца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)