штампава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад штампаваць.
2. у знач. прым. Выраблены з дапамогай штампа (у 1 знач.). Штампаваная дэталь. Штампаваны крышталь. Штампаваны карданаж.
3. перан.; у знач. прым. Які ствараецца або дзейнічае па агульнаўжывальнаму, збітаму ўзору, штампу. Штампаваныя выразы. □ [Шэмет:] — Гэта не штампаваны арганізатар, гэта самародак. Такіх арганізатараў трэба цаніць на [вагу] золата! Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Магу́ліна, магу́лінка, магулі́нка ’што-небудзь малаважнае’, ’невялікая дэталь у кроснах’, ’кавалачак, невялікая колькасць’ (лях., шчуч., карэліц., З нар. сл., Жыв. сл., Сл. ПЗБ; стаўбц., Бел. фраз.). Да магу́ла > магу́ля (гл.). Пад уплывам народнай этымалогіі асацыяцыя з мак, макавінка ’макавае зярнятка’, параўн. стаўбц. ні магулі́нкі ў роце не было.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ча́стность
1. асо́бнасць, -ці ж., выклю́чнасць, -ці ж.; см. ча́стный 1;
2. (деталь) дэта́ль, -лі ж.; (подробность) падрабя́знасць, -ці ж.;
обраща́ть внима́ние на ча́стности звярта́ць ува́гу на дэта́лі (падрабя́знасці);
◊
в ча́стности у прыва́тнасці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
або́йма, ‑ы ж.
1. Металічная рамка для патронаў, якая ўстаўляецца ў магазінную каробку агнястрэльнай зброі. Абойма патронаў. □ У кішэнях падпальшчыкаў ляжалі пісталеты, абоймы з патронамі. Новікаў. // Колькасць патронаў у такой рамцы. Выпусціць абойму патронаў.
2. Дэталь, прыстасаванне ў выглядзе скабы. абруча і пад., якія служаць для змацавання частак машын, збудаванняў і пад. Жале заве тонкая абойма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пада́ча, ‑ы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. падаць.
2. У спорце — удар па мячу, шайбе і пад., які ўводзіць апошнія ў гульню. Бакавая падача. □ [Алесь] гуляў азартна, бегаў за мячом, стараўся перахапіць кожную падачу. Шыцік.
3. Адноснае перамяшчэнне інструмента і дэталі, якая апрацоўваецца. Падача супарта. // Механізм, які забяспечвае гэтае перамяшчэнне. Гурба выключыў аўтаматычную падачу, адвёў дэталь. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэ́ўка, ‑і, ДМ цэўцы; Р мн. цэвак; ж.
1. Спец. Дэталь перадатачнага механізма цыліндрычнай формы.
2. Прыстасаванне ў выглядзе трубкі, на якое навіваюцца ніткі і якое ўстаўляецца ў чаўнок пры тканні. Кужаль Маланка снавала, Цэўкі сукала і ткала. Купала. А потым.. [Фядора] сама памагла Анюце сукаць цэўкі. Васілевіч.
3. Косць у назе птушкі, якая знаходзіцца паміж галёнкай і пальцамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скрэнт ‘дэталь пярэдняй часткі воза ў выглядзе бруска, у якую устаўляюцца ручкі’ (Скарбы). З польск. skręt ‘паварот, выгін’, параўн. запазычанае скрэнт ‘круты паварот’ (шальч., Сл. ПЗБ), шляхам семантычнага пераносу ‘дзеянне, вынік дзеяння’ → ‘прылада, пры дапамозе якой ажыццяўляецца дзеянне’. Параўн. укр. дыял. скрент ‘перадок воза’ таго ж паходжання (ЕСУМ, 5, 285).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трані́ла (трані́ло) ’дэталь у возе ў выглядзе развілкі, якая прыдае ўстойлівасць задняй частцы воза’ (Скарбы, Сл. ПЗБ), трані́дло ’тс’ (свісл., Шатал.), трайні́ла ’тс’ (навагр., там жа), звязана з трайня ’тс’ (гл.); паланізаваны варыянт (‑дл‑ замест ‑л‑) лексемы сведчаць пра яе інавацыйны характар, канец слова, магчыма, пад уплывам правіла ’тс’ (Маслен.), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дакла́днасць ж
1. Genáuigkeit f -; Pünktlichkeit f -; Präzisión f -;
дакла́дна вымярэ́ння Méssgenauigkeit f -;
з вялі́кай дакла́днасцю mit gróßer Genáuigkeit [Präzisión];
2. разм (дэталь, падрабязнасць) Éinzelheit f -, -en, Áusführlichkeit f -, -en; Detail [-´tai] n -s, -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Трастка́ ‘трысцінка ў бёрдзе’ (беласт., Сл. ПЗБ), трі́стка ‘тс’ (малар., Сл. Брэс.), трасці́на, трасціна́, тро́сціна, трасці́нка ‘тонкая пласцінка ў бёрдзе’ (ТСБМ, Касп., Сл. ПЗБ; мёрск., Ск. нар. мовы), трэ́сціна ‘тс’ (Ян.), тросці́на ‘тс’ (ТС); трості́на ‘тс’ (лун., Шатал.), трасцё, трысцё, трысце́ зборн. ‘пласцінкі ў бёрдзе’ (Сл. ПЗБ, Бяльк., Сцяшк., Мат. Гом., Ян., Скарбы; брагін., Нар. сл.), трысте́ ‘тс’ (Сл. Брэс.), траста́ ‘трысцінкі ў бёрдзе’ (мёрск., Ск. нар. мовы). Параўн. укр. дыял. тро́стка ‘дэталь ткацкага стану’, рус. треста́ ‘бёрда’, польск. trzcinka ‘дэталь ткацкага стану, цэўка’, trestka ‘пласцінка ў бёрдзе’, trościna, trosta, treście, troście, харв. trst ‘бёрда’. З прасл. *trostь, *trъsta (гл. тросць, траста) з пазнейшай суфіксацыяй і спецыялізацыяй. Сюды ж трасці́ць ‘рабіць новае бёрда, устаўляць у яго трасціны’ (в.-дзв., Шатал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)