Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Арга́н (БРС), арга́ны (Нас., Касп.). Рус., укр.орган. Ст.-слав.оръганъ з грэч.ὄργᾰνον (Саднік-Айцэтмюлер, HdWb, 77). Ст.-рус.органъ, органи (XI–XVI ст.), пазней тлумачыцца ў Бярынды, 225, таму можна лічыць, што ст.-бел.арганы (Шакун, Гісторыя, 106) працяг ст.-рус.органы, а сучаснае беларускае — працяг старабеларускага. Аб форме варган гл. варганіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
генеало́гія
(гр. genealogia, ад genos = род + logos = слова)
1) дапаможная гістарычная дысцыпліна, якая вывучае паходжанне і сваяцкія сувязі гістарычных асоб, родаў;
2) гісторыя чыйго-н. роду, радаслоўе (напр. г. сям’і).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Дало́нь ’далонь’. Рус.дыял.доло́нь, укр.доло́ня, польск.dłoń, чэш.dlaň, балг.длан, серб.-харв.дла̏н, ст.-слав.длань. Прасл.*dolnъ ’тс’. Роднасныя формы ў балт. мовах: літ.délnas, délna ’тс’, лат.del̃na. Параўн. Фасмер, 1, 526; Траўтман, 51; Бернекер, 1, 208; Трубачоў, Эт. сл., 5, 63–64. Гісторыя гэтага слова, здаецца, вельмі складаная (аб чым Трубачоў, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
генеало́гія
(фр. genealogia)
1) дапаможная гістарычная дысцыпліна, якая вывучае паходжанне і сваяцкія сувязі гістарычных асоб, родаў;
2) гісторыя чыйго-н. роду, радаслоўная (напр. г. К. Каганца);
3) паходжанне жывёльных або раслінных родаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
moral2[ˈmɒrəl]adj.
1. мара́льны; эты́чны;
moral values мара́льныя кашто́ўнасці;
a moral obligation/right мара́льны абавя́зак/мара́льнае пра́ва;
a moral person высокамара́льны чалаве́к
2. павуча́льны;
a moral story/play павуча́льная гісто́рыя/п’е́са
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
early
[ˈɜ:rli]
-lier, -liest
1.
adv.
ра́на
early in the day — на пача́тку дня, зра́ньня
too early — зара́на
2.
adj.
ра́ньні
early history — гісто́рыя ра́ньніх вяко́ў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ГІЗО́ (Guizot) Франсуа П’ер Гіём
(4.10.1787, г. Нім, Францыя — 12.9.1874),
французскі паліт. і дзярж. дзеяч, гісторык. Чл. Акадэміі маральных і паліт. навук (1832), чл.Франц. акадэміі (1836). З 1812 праф. Сарбоны. Міністр унутр. спраў (1830), нар. Асветы (1832—36, 1836—37), замежных спраў (1840—48), прэм’ер-міністр (1847—48). З 1840 фактычна кіраваў усёй палітыкай Ліпеньскай манархіі. Як канстытуцыйны манархіст заснаваў кансерватыўную і парт. групоўку дактрынёраў, змагаўся з рэакц. рэжымам Карла X. Выступаў супраць сац. рэформаў і пашырэння выбарчага права. Аўтар твораў «Гісторыя Англійскай рэвалюцыі» (поўн. выд.т. 1—6, 1854—56), «Гісторыя цывілізацыі ў Еўропе» (1828), «Гісторыя цывілізацыі ў Францыі» (т. 1—5, 1829—32), мемуараў (т. 1—8, 1858—67) і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
хро́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.
1. Запіс гістарычных падзей у храналагічнай паслядоўнасці; летапіс. Варта было б успомніць, што сто гадоў назад П. Гільтэбрант надрукаваў урывак са Слуцкай хронікі; хроніка гэта ў той час захоўвалася ў Нясвіжскім архіве Радзівілаў.«Полымя».Жанр летапісу ці хронікі даўно ўжо склаўся ў біяграфічнай літаратуры.Г. Кісялёў.
2. Літаратурны твор, у якім паслядоўна выкладаецца гісторыя грамадскіх, палітычных і іншых падзей. Выдатнае месца сярод старажытных помнікаў пісьменнасці беларускага народа займаюць летапісы і хронікі. Чамярыца. //Гісторыя якога‑н. роду, сям’і. Сямейная хроніка Нявады-Лукашэвіча перапыняецца хронікай сям’і Сымона Ракуцькі.Дзюбайла.//Гісторыя якіх‑н. падзей, чыіх‑н. прыгод. [Ігналя] давай, як па кнізе, чытаць хроніку пройдзенага дня ад самага рання.Бядуля.Я коратка расказаў Зіне «хроніку» свайго жыцця, пачынаючы з ваенных гадоў.Васілевіч.
3. Кароткая інфармацыя аб бягучых падзеях (у газеце, часопісе, па радыё). Цяпер жа не падлягала сумненню, што ў барацьбе з народам брала верх самаўладства. Варта было.. зірнуць на хроніку, што змяшчалася на старонках тагачасных часопісаў, на царскія загады, на розныя цыркуляры, каб пераканацца ў гэтым.Колас.// Аддзел інфармацыі аб мясцовым бягучым жыцці (у газеце, часопісе).
4. Дакументальны фільм аб падзеях бягучага жыцця. Пеця авалодаў пакуль што самымі элементарнымі ведамі кінатэхніка.. Аднойчы яму нават пашанцавала самастойна прапусціць хроніку!Стаховіч.
[Грэч. chroniká.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2.безас.узнач.вык. Аб пачуцці суму, маркоты. [Аляўціна Пятроўна:] — Мо табе, Макарка, што баліць? — Не, нічога не баліць, проста так маркотна, — адказаў я як мага спакайней.Сабаленка.Мне было крыху маркотна, напэўна, таму, што са старонак кнігі паўставала даволі сумная гісторыя таленавітага чалавека.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)