капту́р2
(ст.-польск. kaptur, ад лац. captura)
часовая надзвычайная ўстанова ў сярэдневяковых феадальных дзяржавах, якая дзейнічала ў час бескаралеўя, каб здзяйсняць правасуддзе па найбольш важных пытаннях; на Беларусі вядомы з 1587 г.; каптуровы суд.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Несусве́тны (нісусветны) ’надта вядомы, якіх мала ёсць на свеце’ (бялын., Янк. Мат.), несусве́тнік ’нялюдскі, нядобры (пра чалавека) (Янк. 3.), несусве́ціца ’мана’ (там жа), несусве́цце ’недарэчнасць, бязглуздзіца’ (Юрч.), рус. несусветный ’нязвычны; лоўкі’. Гл. сусвет, свет; зыходная семантыка — ’якога свет не бачыў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маёмасць, ма́емасць, ма́імысьць ’рэчы, прадметы, каштоўнасці, якія знаходзяцца ў чыім-небудзь уладанні’ (ТСБМ, Касп., Гарэц., Бяльк.) — аддзеепрыметнікавае ўтварэнне ад маёмы, маімый ’наяўны, той, што ёсць’ (Бяльк.), як вядомы, знаёмы і суф. ‑асць. Сюды ж навуковы тэрмін — новаўтварэнне (калька) маёмасны ’звязаны з уладаннем’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
легенда́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да легенды 1; з’яўляецца легендай 1 (у 1 знач.). Легендарнае апавяданне. // Вядомы толькі па легендах; казачны. Легендарнае тэматыка.
2. Авеяны легендамі 1; незвычайны, небывалы. Легендарныя подзвігі. Легендарнае слава. Легендарны горад.
3. перан. Непраўдападобны, неверагодна, выдуманы. Легендарныя чуткі. □ Так многія з нас першы раз трапілі ў гэты край, дзе легендарнае і рэальнае перапляталіся так шчыльна. Залескі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жальні́к Старажытны могільнік, пакінутыя могілкі, малая магіла, якая абкладзена каменнем. Вядомы ў Сенненскім пав. на Беларусі і ў Паўднёвых Карпатах у Венгрыі (Д.-Хад. 376), у Наўгародскай зямлі і ў Польшчы (Нід., 218).
□ ур. Жальбор каля в. Богіна Дзіс.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Гальбо́та ’бедната’ (Жд. 2). У аснове гэтага ўтварэння ляжыць зыходнае *golьba (?) ад назоўніка *golь (да *golъ ’голы, бедны’). Бянтэжыць толькі суфіксацыя *‑ьba, якая звычайна сустракаецца ў аддзеяслоўных фармацыях. Далей да *golьba (?) быў даданы фармант *‑ota, добра вядомы ў назоўніках з абстрактным значэннем. Параўн. гальдоба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гальдо́ба ’высокая і худая дзяўчына’ (Сцяц. Словаўтв.). Ці не звязана гэта слова з гальбо́та ’бедната’ (гл.)? Тады трэба прыняць перастаноўку складоў і азванчэнне ‑т‑ > ‑д‑: гальбо́та > *гальто́ба > гальдо́ба. З іншага боку не выключаецца, што гальдо́ба ўтворана самастойна (параўн. шырока вядомы суфікс *‑oba ў словаўтварэнні назоўнікаў).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
столь нареч., книжн. так, гэ́так, насто́лькі, у тако́й ступе́ні; (в сочетании с прил., в знач. сказ.) такі́, гэ́такі;
э́то не столь ва́жно гэ́та не так ва́жна;
он столь изве́стен ён такі́ вядо́мы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
«БАРАЦЬБА́»,
газета. Выдавалася ў 1944 падпольна на бел. мове Слонімскім антыфаш. к-там Баранавіцкай вобласці. Вядомы 2 нумары ад 19 і 28.6.1944.
т. 2, с. 301
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
familiar [fəˈmɪliə] adj.
1. (to) знаёмы, вядо́мы, звы́чны;
These facts are familiar to everybody. Гэтыя факты вядомыя ўсім.
2. (with) знаёмы, дасве́дчаны;
I’m not familiar with his latest books. Я не знаёмы з яго апошнімі кнігамі.
3. сябро́ўскі; фамілья́рны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)