І́сціна ’праўда’ (ТСБМ, Бяльк.), ’пазыка без працэнтных нарашчэнняў або сума чыстага падатку без пені’ (Бяльк.), ’ісцінны, сапраўдны доўг’ (Шат.), истина ’чысты капітал’ (Шн., 2, 403), и́сцинна ’праўда’, ’сапраўдная колькасць чаго-н. узятага ці пазычанага’ (Нас.). Рус. и́стина ’праўда’, дыял. и́стинник ’наяўныя грошы, капітал’, ’першапачатковая сума крэдыту без працэнтаў’, укр. їстина ’капітал, асноўны капітал’, ’ісціна’ (Грынч.), польск. iścina ’сапраўднасць, сутнасць’, ’уласнасць’, ’наяўнасць’, чэш. jistina ’наяўнасць, капітал’, славац. istina ’тс’, славен. îstina ’праўда’, ’асноўны капітал’, серб.-харв. и̏стина ’праўда’, балг. и́стина ’тс’, макед. истина ’тс’. Ст.-слав. истина ’праўда, сапраўднасць’, ’дакладнасць’, ст.-рус. истина, истинна ’праўда’, ’сапраўднасць’, ’справядлівасць’, ’сапраўдная колькасць тавараў, грошай (без прыбытку)’, ст.-бел. истина ’праўда’. Прасл. вытворнае з суф. ‑ina (Мейе, Études, 450–452) ад *jьstъ (гл. існы). Трубачоў, Эт. сл., 8, 242; Фасмер, 2, 142; Слаўскі, 1, 472 (семантычны пераход ’правільнасць, праўда’ → ’рэч правільная, сапраўдная, істотная, галоўная, якая забяспечвае’; параўн. лац. capitalis ’галоўны’ — капітал); Шанскі, 2, I, 131 (запазычанне са ст.-слав.). Няма падстаў лічыць бел. слова запазычаным з рускай (як Крукоўскі, Уплыў, 34).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

basis

[ˈbeɪsɪs]

n., pl. bases

1) гало́ўная ча́стка, асно́ва f.

2) асно́ўны пры́нцып, падста́ва f.

3) гало́ўны элемэ́нт

4) Rare зыхо́дны пункт; вае́нная ба́за

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

база́льны

(лац. basalis, ад гр. basis = аснова)

асноўны, якт адносіцца да асновы, размешчаны каля асновы або павернуты да яе (напр б-ае цельца).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

канста́нта

(лац. constan, -ntis = нязменны, пастаянны)

1) пастаянная велічыня (у матэматыцы, фізіцы, хіміі); 2)літ. асноўны рытмастваральны кампанент, які вызначае рытмічную прыроду верша.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ЛАНЖЭРО́Н

(франц. longeron ад longer ісці ўздоўж),

асноўны сілавы элемент канструкцый многіх інж. збудаванняў (самалётаў, аўтамабіляў, вагонаў, мастоў і інш.), які размяшчаецца па даўжыні канструкцыі. У самалётаў Л. разам са стрынгерамі ўтварае падоўжны набор крыла, фюзеляжа і інш.; у аўтамабіляў і вагонаў 2 Л., злучаныя папярочнымі элементамі, утвараюць раму (шасі), якая нясе кузаў, колы і рухавік.

т. 9, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

◎ По́дгур ’доўгая драўляная плашка, якая злучае пярэднюю і заднюю частку воза’ (Сцяшк. Сл.), ’падгерац’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Сцягнутая форма ад падгерац (гл.) ’жалезны прэнт, які злучае шворан з трайнёю калёс’ (параўн. рус. подтройник ’тс’), а таксама падгерц ’тс’ (Стан.). Магчыма, утворана на базе ням. Herzes ’стрыжань’. Такім чынам, пад‑герац ’тое, што трымае асноўны стрыжань (у дадзеным выпадку шворан)’. Параўн. літ. šerdesas ’шворан’ ад šerdis ’стрыжань’. З пункту погляду семантыкі параўн. падпанак!.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прафе́сія

(польск. profesja, ад лац. professio = спецыяльнасць)

асноўны від працоўнай дзейнасці, які патрабуе пэўнай падрыхтоўкі і з’яўляецца галоўнай крыніцай існавання.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

prime​2 [praɪm] adj.

1. пе́ршы, зыхо́дны;

prime cost сабеко́шт;

a prime number math. про́стая лі́чба

2. гало́ўны, асно́ўны;

Smoking is the prime cause of heart disease. Курэнне – галоўная прычына захворвання сэрца.

3. найле́пшы

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

лака́льны

(лац. localis)

1) які не выходзіць за межы пэўнай тэрыторыі, мясцовы, абмежаваны (напр. л-ая вайна);

2) асноўны, нязменны, уласцівы дадзенаму прадмету (напр. л. колер).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АРХІМЕ́ДА ЗАКО́Н,

асноўны закон гідрастатыкі і аэрастатыкі, паводле якога на кожнае цела, апушчанае ў вадкасць (газ), дзейнічае выштурхная сіла, накіраваная ўверх, роўная па модулі вазе выціснутай гэтым целам вадкасці (газу) і прыкладзеная да цэнтра цяжару апушчанай у вадкасць (газ) часткі цела. Адкрыты ў 3 ст. да н.э. Архімедам. Архімеда закон — аснова тэорыі і практыкі плавання целаў. З яго ўлікам будуюцца аэрастаты, дырыжаблі, падводныя лодкі і інш.

т. 1, с. 525

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)