жуть

1. жуда́, -ды́ ж.; жу́дасць, -сці ж.; страх, род. стра́ху м.;

жуть берёт жуда́ бярэ́, страх аго́ртвае;

2. безл., в знач. сказ., прост. страх;

люде́й бы́ло — жуть людзе́й было́ — страх ко́лькі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

воздая́ние ср., уст. падзя́ка, -кі ж., аддзя́ка, -кі ж.; (чести, должного и т. п.) ушанава́нне, -ння ср.; (награда) узнагаро́да, -ды ж.; (отплата) адпла́та, -ты ж.; (возмездие) ка́ра, -ры ж., пакара́нне, -ння ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пого́да ж. надво́р’е, -р’я ср., мн. нет;

плоха́я пого́да дрэ́ннае надво́р’е;

хоро́шая пого́да паго́да, до́брае надво́р’е;

в хоро́шую пого́ду у паго́ду, до́брым надво́р’ем;

◊

ждать у мо́ря пого́ды сядзе́ць ды на не́ба глядзе́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поощре́ние ср.

1. (действие) заахво́чванне, -ння ср.; (поддержка одобрением, похвалой) падтры́мка, -кі ж., падтры́мліванне, -ння ср.;

э́та рабо́та заслужи́вает поощре́ния гэ́та рабо́та заслуго́ўвае падтры́мкі;

2. (награда) узнагаро́да, -ды ж.; падтры́мка, -кі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ску́ка ж.

1. нуда́, -ды́ ж., нудо́та, -ты ж.;

кака́я ску́ка! яка́я нуда́ (нудо́та)!;

его́ разгово́р наво́дит ску́ку яго́ размо́ва наганя́е нуду́;

2. (томление, тоска) сум, род. су́му м., марко́та, -ты ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Mors nescit legem, tollit cum paupere regem

Смерць не ведае закону, забірае разам з бедняком і цара.

Смерть не знает закона, забирает вместе с бедняком и царя.

бел. Смерць не перабірае і не мінае. Смерць не глядзіць у зубы. Зямля-матуля ўсіх прымае. Смерць усіх раўнуе. Памруць усе, ды не ў адзін час. Усе памром, ды па адном. Прыйдзе час ‒ і пан/цар дуба дасць. Зямля святая ўсіх нас зраўняе. Хто піша, хлеб арэ, хто барануе ‒ зямелька ўсіх зраўнуе. Магіла ўсіх памірыла.

рус. Царь и народ ‒ всё в землю уйдёт. Смерть не разбирает чина. И богату и просту ‒ всем дорога к погосту. Смерть всех равняет. И пономарь и владыка на земле равны.

фр. Tous sont égaux devant la mort (Все равны перед смертью).

англ. Death is a grand leveller (Смерть ‒ великий выравниватель).

нем. Der Tod, der klopft bei aller an, beim Kaiser und beim Bettelmann (Смерть, она стучится ко всем: к королю и к беднякам). Der Tod macht alles gleich, er frißt arm und reich (Смерть делает всех равными, она съедает богатого и бедного).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

мир​II м.

1. (отсутствие вражды) мір, род. мі́ру м.; (согласие) зго́да, -ды ж., зла́гада, -ды ж.;

жить в ми́ре жыць у зго́дзе (у зла́гадзе);

2. (спокойствие, тишина) спако́й, -ко́ю м., цішыня́, -ні́ ж.;

3. (прекращение, отсутствие войны) мір, род. мі́ру м.;

защи́та де́ла ми́ра абаро́на спра́вы мі́ру;

заключи́ть мир заключы́ць мір;

◊

го́лубь ми́ра го́луб мі́ру;

худо́й мир лу́чше до́брой ссо́ры посл. лепш благі́ мір, чым до́брая сва́рка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

приро́да ж.

1. прыро́да, -ды ж.;

материалисти́ческое понима́ние приро́ды матэрыялісты́чнае разуме́нне прыро́ды;

преобразова́ние приро́ды пераўтварэ́нне прыро́ды;

мёртвая приро́да мёртвая прыро́да;

жива́я приро́да жыва́я прыро́да;

2. (сущность, характер) прыро́да, -ды ж., хара́ктар, -ру м., нату́ра, -ры ж.;

он по приро́де до́брый челове́к ён па прыро́дзе (хара́ктары, нату́ры) до́бры чалаве́к;

◊

в приро́де веще́й звыча́йная рэч (натура́льна, звыча́йна);

на ло́не приро́ды на ўло́нні прыро́ды;

игра́ приро́ды гульня́ прыро́ды;

от приро́ды, с приро́ды ад прыро́ды.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зато́е, злучн.

1. Злучае сказы і члены сказа пры замяшчальным супастаўленні; па значэнню адпавядае словам: «аднак», «але», «у той жа час». Жыта на «лужках» вымакла зусім, затое на гары і пад лесам сцяной ідзе. Лынькоў. У паветры ўжо адчуваўся подых блізкай восені. Днём усё яшчэ было горача. Затое ноччу дацінаў холад. Асіпенка. / Часта ў спалучэнні з «але», «ды». Не важна, хто каго перамог, але затое ўсім весела. Скрыган. І сілу [Марылька] мела, як у таго камара. .. Ды затое была .. такая смелая, што і хлопец другі не дакажа. Якімовіч.

2. Ужываецца для выражэння выніку; па значэнню адпавядае словам: «таму», «у выніку гэтага». Нібы па кнізе ён чытае Чужыя мыслі ў галаве. Затое ж ён так хіліць, горне К сабе паноў і панскіх слуг. Колас. Часам кавалак у рот не лез ад стомы. Затое ж запас вадзіўся. Б. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

першацве́т, ‑у, М ‑цвеце, м.

1. Аднагадовая або шматгадовая травяністая карэнішчавая расліна сямейства першакветных з жоўтымі кветкамі, сабранымі ў парасонападобнае аднабокае суквецце, якая цвіце ранняй вясной.

2. Тое, што і прымула.

3. Пра травяністыя расліны, якія пачынаюць цвісці ранняй вясной. Выпаўзаюць на свет Праз вільготны пясок Сінь-пралескі і тварыкі чысцяць... Добры дзень, першацвет! Чарнушэвіч.

4. зб. Цвет, які з’явіўся ўпершыню ў жыцці пэўнай расліны. — А ці помніш цяпер ты, Кандраце, Як калісь першацвет абрывалі мы ў садзе? — Помню, помню, ды з песняй яшчэ, ды з якою: Зацвітаюць сады над Бярозай-ракою. Зарыцкі. // Першы, ранні, свежы цвет. Як над бруістаю быстраю рэчкаю Пахнуць лілеі, аер і чарот, І першацвет далікатны парэчкавы, І чарназём той, што вывернуў крат, Тры гады не удыхаў. Барадулін. Пад кронамі стаіўся вецер; баіцца патрывожыць ён галіны ў душным першацвеце, пчаліны на пялёстках звон. Вялюгін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)