смакта́ць, смакчу, смокчаш, смокча;
1. Рухамі губ і языка ўцягваць у рот якую‑н. вадкасць праз вузкую адтуліну ў чым‑н.
2. Уцягваць, усмоктваць у сябе якую‑н. вадкасць пры дапамозе спецыяльных органаў (пра жывёлін, насякомых).
3. Усмоктваць, убіраць у сябе якую‑н. вадкасць, газ і пад. (пра машыны, прыстасаванне механізмы).
4. Узяўшы што‑н. у рот і змочваючы слінай, рабіць смактальныя рухі языком і губамі.
5.
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэ́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, ад якога нічога не аддзелена; не падзелены, не раздробнены.
2. Ужываецца пры абазначэнні вялікай колькасці чаго‑н., вялікіх памераў, аб’ёму чаго‑н.
3. Не пашкоджаны, не сапсаваны, не разбураны.
4. Не паранены, здаровы.
5. Якому ўласціва адзінства, цэльнасць.
6. Які не мае дробу (пра лік, велічыню).
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАБО́Н
(Gabon),
Габонская Рэспубліка (République Gabonaise), дзяржава ў
Дзяржаўны лад. Габона — рэспубліка. Дзейнічае часовая канстытуцыя 1990.
Кіраўнік дзяржавы і ўрада — прэзідэнт, які выбіраецца насельніцтвам на 7 гадоў. Вышэйшы
Прырода. Большую
Насельніцтва. Больш за 90% насельніцтва належыць да моўнай групы
Гісторыя.
З 1946 Габон — заморская
Гаспадарка. Габон — адна з самых багатых краін Афрыкі (2-е месца на кантыненце па сярэднестат. узроўні жыцця).
У.М.Зайцаў (прырода, гаспадарка), В.У.Адзярыха (гісторыя).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
во́ка, ‑а;
1. Орган зроку.
2. Здольнасць бачыць; зрок.
3.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сі́ла, ‑ы,
1. Здольнасць жывых істот напружаннем мышц рабіць фізічныя рухі, дзеянні; фізічная энергія чалавека, жывёліны.
2. Здольнасць чалавека да духоўнай дзейнасці, да праяўлення сваіх разумовых ці душэўных уласцівасцей (волі, розуму, характару і пад.).
3. Энергія, здольная выконваць якую‑н. работу, выводзіць цела, матэрыю са стану спакою або змяняць кірунак, хуткасць руху.
4. Прававая дзейнасць; правамоцтва.
5. Улада, магутнасць.
6.
7. Ступень праяўлення чаго‑н.; інтэнсіўнасць, напружанасць.
8. Тое, што вымушае каго‑н. дзейнічаць так ці інакш.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стаць, стану, станеш, стане;
1. Ступіўшы на якое‑н. месца або куды‑н., спыніцца; размясціцца ў вертыкальным становішчы.
2. Падняцца на ногі, устаць.
3. Узяцца за якую‑н. работу, распачаць якую‑н. дзейнасць, звязаную са знаходжаннем на нагах.
4. Запыніцца, спыніць рух (пра чалавека, жывёлу, калёсы і пад.).
5. Перастаць працаваць, дзейнічаць (пра механізмы, заводы, фабрыкі і пад.).
6. Замерзнуць (пра раку).
7. З’явіцца, падняцца над зямлёй, гарызонтам.
8. Часова размясціцца дзе‑н. (на адпачынак, пастой, стаянку).
9.
10.
11. Памясціцца, размясціцца на якім‑н. месцы (пра прадметы).
12. Узнікнуць, з’явіцца.
13. Адбыцца, здарыцца, зрабіцца.
14. Заступіцца за каго‑н.
15. Замяніць каго‑н. у чым‑н.
16.
17.
18. Ужываецца ў саставе выказніка ў значэнне зрабіцца кім‑, чым‑н.
19. Выкарыстоўваецца ў саставе дзеяслоўнага выказніка ў значэнні дзеяслова «пачаць».
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
так
1.
2.
3.
4. частица (ничего особенного) так;
5. частица
6. частица
7. частица
8. частица ограничительная так; э́так;
◊ так сабе́ — так себе́;
няха́й так — пусть так;
так сказа́ць —
то́лькі так — то́лько так;
так зва́ны — так называ́емый;
так і так — так и так (мол);
(і) так і сяк — (и) так и сяк;
так і быць — так и быть;
так і ве́дай(це) — так и зна́й(те);
як жа так? — как же так?;
так і ёсць — так и есть;
вось дык так! — вот так так!;
так ці іна́чай — так или ина́че;
і так і гэ́так — и так и э́так;
няха́й бу́дзе так — так и быть, быть по сему́;
даўно́ б так — давно́ бы так;
так і чака́й — того́ и жди; того́ и смотри́;
так на так — так на так;
так яму́ (ёй, ім і г.д.) і трэ́ба — так ему́ (ей, им и т.д.) и на́до; и подело́м ему́ (ей, им и т.д.);
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ба́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць;
1.
2. Сустракаць каго‑, што‑н.
3. Уяўляць у думках.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзень, дня;
1. Частка сутак, час ад усходу да заходу сонца, ад раніцы да вечара.
2. Суткі, прамежак часу ў 24 гадзіны.
3. Дакладна вызначаны тэрмін, дата, прысвечаная якой‑н. падзеі, святкаванню чаго‑н.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паказа́ць, ‑кажу, ‑кажаш, ‑кажа;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)