Румя́ны1 ’з румянцам на твары’, ’ярка-чырвоны, ружовы’, ’чырванаваты, з залаціста-карычневым адценнем (пра выпечку)’ (ТСБМ, Ласт., Сл. ПЗБ), румʼя́ны ’румяны, чырвоны’ (ТС), ст.-бел. румѧнъ ’тс’ (Альтбаўэр). Укр. румʼя́ний ’румяны’, рус. румя́ный ’тс’, польск. rumiany ’тс’, чэш. ruměný ’тс’, славен. rumèn ’жоўты, чырвоны’, серб.-харв. ру̀менчырвоны’, балг. ру́мен ’тс’, макед. румен ’тс’, ст.-слав. роумѣнъ. Прасл. *ruměnъ < *rudměnъ < *ruda, *rudъ, *rudъjь (гл. руда, руды). Індаеўрапейскія адпаведнікі — літ. raumuõ, род. ‑eñs, Він. адз. л. raũmenį ’мышца’, лат. raũmins ’вэнджаныя мышачныя часткі’ (Фасмер, 3, 517; ESJSt, 13, 783 з літ-рай).

Румя́ны2 ’ружовая ці чырвоная касметычная фарба для твару’ (ТСБМ). З рус. румяна ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кара́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Марская жывёліна, якая жыве нерухомымі калоніямі на скалах; род паліпаў.

2. Вапнавае адкладанне некаторых відаў гэтых жывёлін — чырвоны, ружовы або белы камень, які пасля апрацоўкі выкарыстоўваецца як упрыгожанне.

Пацеркі з каралаў.

|| прым. кара́лавы, -ая, -ае.

Каралавыя рыфы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ла́кмус, -у, м. (спец.).

Фарбавальнае рэчыва, якое змяняе колер насычанай ім паперы пад дзеяннем кіслот на чырвоны, а пад дзеяннем шчолачаў — на сіні колер.

|| прым. ла́кмусавы, -ая, -ае.

Лакмусавая папера — папера, пакрытая лакмусам.

Лакмусавая паперка — сродак выяўлення, праверкі адносін паміж кім-н. і інш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

cayenne (pepper)

[keɪˈen]

n.

чырво́ны стручко́вы пе́рац; парашо́к з гэ́тага пе́рцу

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

бардо́ 1, нязм., н.

Гатунак чырвонага віна (паводле назвы французскага горада Бардо).

бардо́ 2, нязм. прым.

Цёмна-чырвоны. Сукенка колеру бардо.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пунсо́васць, ‑і, ж.

Уласцівасць пунсовага; ярка-чырвоны колер. Вышэй ад лесу пунсовасць слабела, паступова пераходзіла ў ружовасць, якая ахоплівала паўнеба. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

scarlet [ˈskɑ:lət] adj. пунсо́вы, я́рка-чырво́ны;

blush scarlet чырване́ць, заліва́цца румя́нцам;

be scarlet with shame чырване́ць ад со́раму

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Муровасты, муровастый ’чорна-карычневы, чорна-чырвоны (аб адзенні, поўсці жывёл)’ (Клім.). Да мурава́ты (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чырвані́ць, ‑ваню, ‑воніш, ‑воніць; незак., каго-што.

1. Рабіць чырвоным, барвовым, надаваць чырвоны, барвовы колер каму‑, чаму‑н. Дзесь за клёнам Месяц чырваніў усход. Колас.

2. Фарбаваць у чырвоны колер. Мне ж адно спакою не дае — Дзе, якой зарою чырваніла Яна [каханая] вусны тонкія свае. Броўка.

3. Разм. Пэцкаць у што‑н. чырвонае. Чырваніць рукі фарбай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нікелі́н, ‑у, м.

1. Адна з нікелевых руд; чырвоны нікелевы калчадан.

2. Сплаў медзі і нікелю з дамешкамі жалеза, марганцу і цынку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)