амальга́ма
(фр. amalgame, ад ар. al-malgam)
сплаў ртуці з іншым металам, а таксама раствор металу ў ртуці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
інва́р
(англ. invar, ад лац. invariabilis = нязменны)
сплаў жалеза і нікелю; ужываецца для вырабу дэталяў дакладных вымяральных прыбораў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пермінва́р
[англ. perminvar, ад perme(ability) = пранікальнасць + invar(iable) = нязменны]
магнітна-мяккі сплаў нікелю з жалезам і кобальтам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ферамалібдэ́н
(ад фера- + малібдэн)
сплаў жалеза з малібдэнам, які выкарыстоўваецца пры легіраванні (гл. легіраваць) інструментальных і нержавеючых сталей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Тра́пта ‘від плыта для сплаву шпал’: ходзі́ць на тра́пты ‘займацца лесасплавам’ (ТС), трапто́ўка ‘змацаванне разам двух, чатырох або шасці калачоў, што звязваюць дровы на плыту разам’, траптава́ць ‘рабіць траптоўку’ (навагр., Жыв. сл.). Са ст.-польск. trapta, trawta, tryfta, запазычанага з с.-в.-ням. trift ‘сплаў бярвенняў, лесаматэрыялу’, н.-ням. Trift ‘тс’ < с.-в.-ням. triften ‘гнаць, прыводзіць у рух, піхаць, спіхваць’ (Борысь, 640; Брукнер, 575; ЕСУМ, 5, 623). Гл. таксама тратва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ЛАТУ́НЬ
(ням. Latun),
сплаў медзі з цынкам (ад 4 да 50%); найб. пашыраны з медных сплаваў. Вызначаецца добрымі мех. ўласцівасцямі, высокай каразійнай устойлівасцю, пластычнасцю, трываласцю.
З простых (двайных) Л. дадатковым легіраваннем алюмініем, волавам, жалезам, марганцам, нікелем і інш. элементамі атрымліваюць складаныя. Напр., алавяная Л. (адміралцейская, ці марская) мае 1—1,5% волава, устойлівая ў марской вадзе; алюмініевая Л. — 0,4—2,5% алюмінію, колерам нагадвае золата Выкарыстоўваюць у машына-, судна- і прыборабудаванні, для вырабу знакаў адрознення, маст. і ювелірных вырабаў.
т. 9, с. 154
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ферабо́р
(ад фера- + бор)
сплаў жалеза з борам, які выкарыстоўваецца пры вырабе сталі з меншым змяшчэннем у ёй кіслароду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
феравана́дый
(ад фера- + ванадый)
сплаў жалеза з ванадыем, які выкарыстоўваецца ў якасці дамешку пры вырабе леправаных (гл. легіраваць) сталей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ферасілі́цый
(ад фера- + сіліцый)
сплаў жалеза з крэмніем, які выкарыстоўваецца для выдалення са сталі кіслароду і ўзбагачэння яе крэмніем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ферафо́сфар
(ад фера- + фосфар)
сплаў жалеза з фосфарам, які выкарыстоўваецца як дамешак пры легіраванні (гл. легіраваць) сталі і чыгуну.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)