Свой 1 займ. ‘які належыць сабе, уласцівы сабе, мае адносіны да сябе, уласны’, ‘які знаходзіцца ў сваяцкіх, сяброўскіх або іншых блізкіх адносінах’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Некр. і Байк., Стан., Сл. ПЗБ, ТС). Укр. свій, рус. свой, польск. swój, в.-луж., н.-луж. swój, чэш. svůj, славац. svoj, серб.-харв. сво̑ј, славен. svoj, балг. свой, макед. свој, ст.-слав. свои. Прасл. *svojь ‘свой’. Бліжэйшыя і.-е. адпаведнікі: ст.-прус. swais, swaia ‘свой’, літ. sãvas, лат. savs ‘тс’, ст.-в.-ням. swîo, geswîo ‘брат жонкі, цесць, сваяк’ < *svei̯o‑, ст.-інд. svás ‘уласны’, авест. xva‑, hva‑, ст.-перс. uva‑ ‘тс’, грэч. έ ‘сябе’, гоц. swes ‘уласны’, ст.-лац. sovos, лац. suus ‘тс’; гл. Траўтман, 251 і наст.; Мюленбах-Эндзелін, 3, 792; Майргофер, 3, 566. Да і.-е. *su̯o‑ ‘свой’; гл. Борысь, 590; Сной₁, 625; агляд літ-ры гл. Фасмер, 3, 583; Шаўр, Etymologie, 38–39. Гл. яшчэ Шустар-Шэўц, 1392–1393; БЕР, 6, 562–563. Параўн. таксама формы без ‑в‑: ст.-слав. себе (гл. сябе).

Свой 2 ‘скрутак, трубка выбеленага палатна’ (Сцяшк., Жд. 2, Сержп., З нар. сл.; браг., Нар. сл., ТС, Ян., Мат. Гом., Скарбы), сво́ец ‘тс’ (гарад., Сл. ПЗБ), ‘мера самаробнай тканіны’ (Інстр. 3), свуй ‘трубка палатна’ (стол., Нар. лекс.). Ад *свіць ‘звіць’ < віць; відаць, паходзіць з гаворак, дзе прыстаўка с‑ не пераходзіць у з‑. Параўн. сувой.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

заключа́ть несов.

1. (в тюрьму и т. п.) саджа́ць; зняво́льваць;

заключа́ть в кре́пость саджа́ць у крэ́пасць;

2. (делать выводы) рабі́ць вы́вад, выво́дзіць;

я заключа́ю э́то из ва́ших слов я раблю́ вы́вад аб гэ́тым (я выво́джу гэ́та) з ва́шых слоў;

3. (оканчивать) канча́ць;

4. (договор, мир и т. п.) заключа́ць;

5. (содержать в себе) змяшча́ць;

заключа́ть в себе́ змяшча́ць у сабе́;

◊

заключа́ть в объя́тия абніма́ць;

заключа́ть брак браць шлюб;

заключа́ть в кавы́чки, в ско́бки браць у двуко́ссе, у ду́жкі;

заключа́ть под стра́жу браць пад ва́рту;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

звіць сов.

1. (сплести в одну прядь) свить;

з. вяро́ўку — свить верёвку;

2. (в клубок) смота́ть;

3. (с чего-л.) смота́ть;

з. пра́жу з матаві́ла — смота́ть пря́жу с мотови́ла;

4. (сплетая, изготовить) свить;

◊ з. (сабе́) гняздо́ — свить (себе́) гнездо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

гняздо́ (мн. гнёзды) ср., в разн. знач. гнездо́;

г. курапа́ткі — гнездо́ куропа́тки;

во́ўчае г. — во́лчье гнездо́;

г. грыбо́ў — гнездо́ грибо́в;

кулямётнае г. — пулемётное гнездо́;

сло́вы аднаго́ гнязда́ — слова́ одного́ гнезда́;

◊ звіць (сабе́) г. — свить (себе́) гнездо́;

асі́нае г. — оси́ное гнездо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

заслу́га ж. заслу́га;

~гі пе́рад наву́кай — заслу́ги пе́ред нау́кой;

гэ́та не мая́ з. — э́то не моя́ заслу́га;

◊ па ~гах — по заслу́гам, за де́ло;

ста́віць сабе́ ў ~гу — ста́вить себе́ в заслу́гу;

па ~гах і запла́та — посл. по заслу́гам и пла́та

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

прыкава́ць сов., в разн. знач. прикова́ть;

п. вя́зня — прикова́ть у́зника;

страх ~ва́ў яго́ да ме́сца — страх прикова́л его́ к ме́сту;

хваро́ба ~ва́ла яго́ да ло́жка — боле́знь прикова́ла его́ к посте́ли;

п. да сябе́ агу́льную ўва́гу — прикова́ть к себе́ о́бщее внима́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

перапле́сціся сов.

1. прям., перен. переплести́сь;

плюшч ~лёўся з хме́лем — плющ переплёлся с хме́лем;

ро́зныя ду́мкі ~лялі́ся ў галаве́ — ра́зные мы́сли переплели́сь в голове́;

2. разг. перебрести́;

ле́дзьве ~лёўся це́раз мост — е́ле-е́ле перебрёл че́рез мост;

3. переплести́ себе́ ко́сы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

грудь ж.

1. в разн. знач. гру́дзі, -дзе́й ед. нет;

корми́ть грудью кармі́ць грудзьмі́;

2. (манишка) грудзі́на, -ны ж.;

руба́шка с вы́шитой грудью кашу́ля з вышыва́най грудзі́най;

◊

бить (себя́) в грудь біць (сябе́) у гру́дзі;

грудью проложи́ть себе́ доро́гу грудзьмі́ пракла́сці сабе́ даро́гу.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

прикова́ть сов., в разн. знач. прыкава́ць, мног. папрыко́ўваць;

прикова́ть у́зника прыкава́ць вя́зня;

страх прикова́л его́ к ме́сту страх прыкава́ў яго́ да ме́сца;

боле́знь прикова́ла его́ к посте́ли хваро́ба прыкава́ла яго́ да ло́жка;

прикова́ть к себе́ о́бщее внима́ние прыкава́ць да сябе́ агу́льную ўва́гу;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

одолева́ть несов.

1. (побеждать) адо́льваць, перамага́ць, асі́льваць;

2. перен. (завладевать, подчинять себе) адо́льваць, апано́ўваць;

меня одолева́ет сон мяне́ адо́львае сон;

3. перен. (овладевать) разг. адо́льваць, асі́льваць;

4. перен. (мучить, лишать покоя) апано́ўваць; му́чыць, заму́чваць;

ка́шель одолева́ет ка́шаль му́чыць (заму́чвае);

му́хи одолева́ют му́хі апано́ўваюць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)