Лад ’згода, дружба’, ’узорны парадак’, ’спосаб, манера, узор’, ’уклад жыцця’, ’дзяржаўная ці грамадская сістэма’, ’настрой, гумор, тон’ (Нас., Бяльк., Яруш., Шат., КЭС, лаг.), ’звычай’ (Сл. паўн.-зах.), ’змовіны сватоў’ (Шат.), (бабскі) лад ’распараджэнне’ (Нас.), ла́дам ’прыгожа, у згодзе, у лад’ (Нас.), лады́ ’згода’ (Юрч. Вытв.), ’змовіны’ (Сл. паўн.-зах.), не з лада мужык, не з лада жонка ’без кахання’ (паўд.-усх., КЭС). Укр. лад ’парадак, упарадкаванне’, ’звычай, агульнапрынятыя правілы прыстойнасці’, ’спосаб, манера’, ’такт’, ’распараджэнне’, ’узаемная згода’; рус. лад ’торг, дамаўленне’, ’змовіны’, ’згода, мір’, ’парадак’; польск. ład ’гарманічны ўклад, парадак’. Чэш. lad ’гармонія, прыгажосць’ < рус. лад; славац. lad ’упарадкаванне, спосаб’ < чэш. lad; в.-луж. ład ’парадак, планавасць’ < чэш. ці з польск.; літ. lõdas ’сужыццё, згода’ < польск., бел. ці з рус. моў. Існуючыя слав. лексемы можна ўзвесці да паўн.-слав. ladъ ’парадак, гармонія, урэгуляванасць’, якое не мае надзейнай этымалогіі. Так, Мікала (UG, 3, 24) звязвае яго з гоц. lētan ’пускаць, дазваляць’ < і.-е. *lēd‑. Міклашыч (159), Младэнаў (268), Праабражэнскі (1, 426) суадносяць са слав. lagoda. Зубаты (AfslPh, 16, 397; Studie, 1 (2), 102) рэканструюе аснову *lā‑. Фасмер (2, 447) рашуча адмаўляе меркаванне Бернекера (1, 683) аб сувязі ladъ з ірл. laaim ’кідаю, кладу, пасылаю, стаўлю’ і ст.-грэч. ἐλάω і інш. ’ганю’, які выводзіў з гэтага агульнае значэнне ’парадак, гармонія, слой, каханне’ і збліжаў гэта з польск. skład, składny. Бел. лад як музычны тэрмін — сэнсавая калька з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 151).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цырымо́нія, -і, мн. -і, -ній, ж.

1. Устаноўлены ўрачысты абрад, парадак правядзення чаго-н.

Вясельная ц.

Ц. прыёму.

2. перан., звычайна мн. Вымушанасць, ненатуральнасць у паводзінах.

Навошта гэтыя цырымоніі? Без цырымоній.

|| прым. цырымо́нны, -ая, -ае.

Ц. паклон.

Ц. госць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лічэ́бнік, ‑а, м.

Часціна мовы, якая абазначае колькасць або парадак прадметаў пры іх лічэнні. Колькасныя лічэбнікі. Зборныя лічэбнікі. Састаўны лічэбнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

іера́рхія, ‑і, ж.

Парадак падпарадкавання, падначаленасць ніжэйшых званняў, чыноў і пад. вышэйшым па строга вызначаных ступенях. Саслоўная іерархія. Царкоўная іерархія.

[Грэч. hierarchia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

apple-pie [ˌæplˈpaɪ] n.

1. я́блычны піро́г

2. AmE уту́льнасць, пара́дак

♦

in apple-pie order у по́ўным пара́дку; бездако́рна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

readjustment [ˌri:əˈdʒʌstmənt] n. перабудо́ва, рэарганіза́цыя; прывядзе́нне ў пара́дак;

Some readjustment must be made in the accounts. Трэба зрабіць некаторыя пераразлікі.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

unscramble [ˌʌnˈskræmbl] v.

1. разблы́тваць, рабі́ць зразуме́лым (што-н. няяснае)

2. infml прыво́дзіць у пара́дак; расшыфро́ўваць (паведамленне, перададзенае па тэлефоне)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

папрыбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Прыбраць, прыгожа адзець усіх, многіх; упрыгожыць, аздобіць усё, многае.

2. Навесці парадак, чысціню ўсюды, у многіх месцах.

П. у пакоях.

3. што. Прыняць адкуль-н. усё, многае.

П. усё з прахода.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Перакашары́ць (пырыкашыры́ты) ’прыбраць, навесці парадак’ (Клім.). Да пера- і кашары́ць (гл.), якое са ст.-яўр. kāšēr ’прыдатны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пуцёвы ’добры, спагадлівы’ (ст.-дар., Жыв. НС), пуця́шчы ’добры’ (карм., Мат. Гом.). Да пуць ’лад, парадак’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)