АЗАГЕ́НЫ,

рэчывы для халоднага фарбавання; прадукты, якія выкарыстоўваюцца для сінтэзу азафарбавальнікаў непасрэдна на валакністых матэрыялах. Найб. пашыраны азатолы і дыазолі.

Азатолы — арыламіды шэрагу араматычных кіслот (напр., 3-гідраксі-2-нафтойнай кіслаты) ці β-кетакіслот (напр., ацэтавоцатнай кіслаты) — крышталічныя рэчывы, нерастваральныя ў вадзе, пры награванні са шчолачамі ўтвараюць водарастваральныя солі. Дыазолі — стойкія формы дыазазлучэнняў, пераважна двайныя солі з хлорыстым цынкам, араматычнымі сульфакіслотамі (крышталічныя рэчывы, растваральныя ў вадзе, пры награванні ці ўдары ўзгараюцца, пылапаветраныя сумесі іх выбухованебяспечныя). Для змяншэння небяспечных уласцівасцей дыазолі змешваюць з напаўняльнікамі (сернакіслымі солямі натрыю ці алюмінію).

Азагены змяшчаюцца на матэрыялах (цэлюлозных, поліамідных, поліэфірных, поліакрыламідных валокнах, тканінах, пражы) і пры адпаведнай апрацоўцы (гл. Фарбаванне) надаюць ім яркую і трывалую афарбоўку любога колеру.

Выкарыстоўваюцца пры друкаванні на тканінах.

т. 1, с. 150

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АКРЫЛАМІ́Д,

арганічнае злучэнне, вытворнае акрылавай кіслаты, CH2=CH-CONH2. Мал. м. 71,07. Бясколерныя крышталі, tпл 84,5 °C. Раствараецца ў вадзе, метаноле, ацэтоне.

Атрымліваюць з акрыланітрылу: CH2=CH-CN H2O → CH=CH-CONCONH2. Манамер для атрымання поліакрыламіду і яго супалімераў, мадыфікатар гумавых сумесяў. Раздражняе слізістыя абалонкі (ГДК у вадзе 0,2 мг/м³).

т. 1, с. 201

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

адэназінтрыфасфа́т

(ад адэназін + гр. tria = тры + фасфат)

нуклеатыд, утвораны адэназінам і трыма рэшткамі фосфарнай кіслаты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

антыкадо́н

(ад анты- + кадон)

участак малекулы транспартнай рыбануклеінавай кіслаты, які «пазнае» кадон пры біясінтэзе бялку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ацылава́ць

(ад. англ. acyl = кіслотны радыкал)

замяшчаць атамы вадароду ў арганічных злучэннях дапаўняльнікам карбонавай кіслаты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гідрасульфі́ты

(ад гідра- + сульфіты)

кіслыя солі сярністай кіслаты; выкарыстоўваюцца ў фатаграфіі, цэлюлознай прамысловасці і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гіялураніда́за

[ад гр. hyalos = шкло + uron = мача + (дыяст)азы]

фермент, які каталізуе гідроліз гіялуронавай кіслаты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дэсульфіта́цыя

(ад дэ- + сульфітацыя)

ачышчэнне кансерваванай плодаагародніннай сыравіны ад сярністай кіслаты, што выкарыстоўвалася пры сульфітацыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ізапрэно́іды

(ад ізапрэн + -оід)

група прыродных злучэнняў, якія ўтвараюцца ў жывых клетках з мевалонавай кіслаты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

крон​1

[ням. Kron(gelb), ад гр. chroma = фарба]

мінеральная жоўтая фарба, соль хромавай кіслаты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)