Тыллё ‘лязо нажа’ (Касп.). Відаць, памылковы запіс, хутчэй — ‘тупая частка нажа’, параўн. тыльё (гл.), тылле́м — пра баранаванне перавернутай уверх зубамі бараной (пін., Сл. нар. мовы), дзе выступае форма Тв. скл. зборнага назоўніка ад тыл (гл.). Параўн. ід.tilek, tilik ‘заднік абутку’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), ст.-польск.tylec ‘кароткі меч, стылет’, якое Сяткоўскі (Studia, 181) выводзіць з чэш.týlec ‘тупы бок вострых прылад (нажа, сякеры)’. Гл. тыльё.
4.што. Падвергнуць чаму-н., што абазначана назоўнікам; прызначыць што-н.
Н. штраф.
Н. спагнанне.
◊
Налажыць галавой (разм.) — прапасці, загінуць.
Налажыць лапу (руку)на што (разм.) — захапіць што-н., падпарадкаваць сабе.
|| незак.накла́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз.налажэ́нне, -я, н. (да 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АНА́ЛЫ
(ад лац. annales гадавыя),
запіснайб. значных падзей па гадах; форма гіст. твора ў старажытнасці і сярэднявеччы. Тэрмін аналы ўзнік у Стараж. Рыме, дзе ўсе важныя падзеі штогод запісваліся пантыфікамі (жрацамі) на спец. дошках і выстаўляліся на ўсеагульны агляд. Аналамі наз. таксама творы аналістаў. Пасля назва перайшла і на сярэдневяковыя запісы, якія вяліся звычайна ў манастырах. Форма пагадовых запісаў выкарыстана ў хроніках і летапісах.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ната́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Рмн. ‑так; ж.
Кароткі запіс аб чым‑н. Да гэтую справу Сцёпка глядзеў сур’ёзна. Чытаючы, рабіў сякія-такія нататкі, выпіскі.Колас.[Люба] дастане запісную кніжку і спешна пачала чытаць карандашныя нататкі.Гартны.// Кароткае пісьмовае або друкаванае паведамленне; артыкул. Сонцаў перапісаў некалькі радкоў з газетнай нататкі.Мележ.[Шуст:] — Я чытаў, выступаў на сходах, пісаў нататкі для насеннай і гарадской газет.«Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стэнагра́ма
(ад гр. stenos = вузкі, цесны + gramma = знак, рыса)
запіс вуснай мовы (прамовы, лекцыі і інш.) пры дапамозе асобай сістэмы знакаў і скарочаных слоў і спалучэнняў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
па́шпарт, ‑а, М ‑рце; мн. пашпарты, ‑оў; м.
1. Дакумент устаноўленага ўзору, які сведчыць асобу яго ўладальніка. Савецкі пашпарт. Замежны пашпарт. Атрымаць пашпарт.
2. Пасведчанне з асноўнымі звесткамі пра якое‑н. абсталяванне, машыну, прадмет хатняга ўжытку і пад. Пашпарт станка.// Рэгістрацыйнае пасведчанне на кожную адзінку транспарту. Пашпарт веласіпеда. Тэхнічны пашпарт аўтамабіля.//Спец.Запіс з рэгістрацыяй якіх‑н. фактаў, дакладных звестак.
•••
Воўчы пашпарт — тое, што і воўчы білет (гл. білет).
[Фр. passeport.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
entry
[ˈentri]
n., pl. -tries
1) увахо́д -у m.; уе́зд -у m.
2) дзьве́ры; бра́ма; прахо́д -у m.
3) занясе́ньне (у сьпіс), за́піс -у m.
4) сло́ўнікавае гняздо́, арты́кул
5) удзе́льнік ко́нкурсу
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АДЫТЫ́ЎНАЯ ТЭО́РЫЯ ЛІ́КАЎ,
раздзел лікаў тэорыі, які ахоплівае пытанні раскладання натуральных лікаў на складаемыя пэўнага выгляду, а таксама іх алг. і геам. аналагі. Напр., задача пра запіс лікаў у выглядзе пэўнай сумы n-x ступеняў: сумы 4 квадратаў, 9 кубаў (г.зв. Варынга праблемы), а таксама ў выглядзе сумы простых лікаў (гл.Гольдбаха праблема). Існуюць аналітычныя, алг., імавернасныя, элементарныя метады адыятыўнай тэорыі лікаў. Шырока выкарыстоўваецца ў камбінаторным аналізе, лінейным праграмаванні і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
register
[ˈredʒɪstər]1.
n.
1) за́піс, улі́к, сьпіс -у, рэе́стар -ру m.
2) кніга за́пісаў
3) Mus. рэгі́стар -ру m.
2.
v.
запі́сваць, браць на ўлі́к; рэгістрава́ць
to get registered — запі́свацца, прыпі́свацца, рэгістрава́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ват ’ват валочаць па затокам (лавіць рыбу)’ (Серб.), ва́та (Шат.). Параўн. рус.ва́та ’сетка для лоўлі рыбы’, укр.ва́та ’тс’, польск.wata. Першакрыніцай з’яўляецца ням.Wate ’тс’ (аб ням. слове Клюге, 842), а паводле Рудніцкага, 1, 324, запазычанне прама з с.-в.-ням.wate (Шалудзька (Нім., 25) лічыўся з пасрэдніцтвам польск.wata < с.-в.-ням.Wate, wade). У форме вата слова зафіксавана ў ст.-бел. мове (з XVI ст.); Булыка (Запазыч., 57) бачыць першакрыніцу ў ням.Watta (?). Бел. форму ват (калі гэта не памылковы запіс) вытлумачыць цяжка.