2) грашовая адзінка Алжыра, Ірака (роўная 1000 філсам), Іарданіі, Кувейта (роўная 10 дырхемам) і некаторых іншых краін;
3) разменная манета Ірана, роўная 1/100 рыяла.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
sovereign
[ˈsɑ:vrən]1.
n.
1) улада́р -а́, мана́рх, сувэрэ́н -а m. (каро́ль, цар, імпэра́тар, хан і гд)
2) сувэрэ́н (брыта́нская залата́я манэ́та)
2.
adj.
1) сувэрэ́нны, незале́жны
2) найвышэ́йшы, найбо́льшы
3) даскана́лы
a sovereign cure for colds — даскана́лыя ле́кі ад прасту́ды
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ВАЛЫНЕ́Ц Мікалай Іванавіч
(н. 3.4.1921, в. Цалевічы Слуцкага р-на Мінскай вобл.),
бел. жывапісец. Скончыў Віцебскае маст. вучылішча (1940). Працуе ў жанры партрэта і пейзажа. Аўтар партрэтаў невядомага салдата (1946), франтавой медсястры (1949), мастакоў С.Андруховіча (1964) і Л.Лейтмана (1974), сына Мікалая (1985), лётчыка В.І.Коўзана (1990) і інш.; пейзажаў «Залатая восень», «Рэчка ў Чамярах» (1950), «Млын на Банцараўшчыне» (1955), «Універсітэцкі гарадок» (1995), «Раніца ў Белавежскай пушчы» (1996) і інш. У шматпланавым творы «Касмічная паэма» (1986—94) увасобіў свой погляд на мінулае, сучаснасць і будучыню чалавецтва, на суіснаванне чалавека і прыроды.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Melior tutiorque est certa pax, quam sperata victoria (Livius)
Лепш і надзейней пэўны мір, чым чакаемая перамога.
Лучше и надёжнее верный мир, чем ожидаемая победа.
бел. Лепей лычны мір, чымся раменная свара. Лепей саламяная згода, ніж залатая звала.
рус. Худой мир лучше доброй ссоры. Соломенный мир лучше железной драки. Худое молчание лучше доброго ворчания.
фр. Gagne assez qui sort du procès (Выигрывает дело тот, кто выходит из судебного процесса). Mieux vaut un mauvais arrangement qu’un bon procès (Лучше плохое соглашение, чем хорошая тяжба). Une mauvais paix vaut mieux qu’upe bonne querelle (Плохой мир лучше доброй ссоры).
англ. A bad compromise is better than a good lawsuit (Худой компромисс лучше хорошей тяжбы).
нем. Ein schlechter Friede ist besser als ein gerechter Krieg (Плохой мир лучше праведной войны).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
гадава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак., каго-што.
1. Даглядаючы, выхоўваючы, забяспечваць рост, развіццё каго‑н. Гадаваць дзяцей.// Разводзіць, вырошчваць (жывёлу, расліны). Гадаваць цяля. Гадаваць сад.//перан. Быць асновай развіцця, існавання чаго‑н. Цвітуць палі ў адзенні новым, Гадуюць новыя сады.Колас.З сонцам гадуе зямля вінаграды.Купала.
2. Адрошчваць (валасы, ногці і інш.). Гадаваць бараду.
3.перан. Абдумваць у дэталях, выношваць (думку, план і пад.). У кожнага мара свая залатая, Якую мы песцім, гадуем і любім.Панчанка.[Кляновіч] кожны дзень гадаваў у душы нешта такое, што ў плыні афіцыяльнай работы лічыў самым галоўным.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кро́на2
(ням. Krone)
1) грашовая адзінка Швецыі, Нарвегіі і Даніі, роўная 100 эрэ;
2) англійская сярэбраная манета, роўная 5 шылінгам 1 (да 1971 г.);
3) залатая манета Францыі (14—17 ст.), Англіі (16—17 ст.) і некаторых іншых краін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пісто́ль2
(фр. pistole, іт. pistola)
1) даўнейшая іспанская залатая манета, якая чаканілася ў 16—18 ст. і змяшчала ад 5,92 да 6,2 г. золата;
2) назва залатых манет у Францыі, Італіі, Германіі 17—18 ст., роўных па вазе іспанскай манеце.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БАТЫ́Й, Бату,
Сан-ханСаін-хан (1208—1255),
мангольскі хан, военачальнік. Сын Джучы, унук Чынгісхана. Кіраваў улусам Джучы з 1227. У 1236 захапіў Дэшт-і-Кіпчак. У 1237—43 узначаліў паход ва Усх. Еўропу: у 1237—40 заваяваў Паўн.-Усх. і Паўн.-Зах. Русь, у 1241—42 уварваўся ў Польскую Галіцыю, Венгрыю і Далмацыю. Аслаблены барацьбой з рус. княствамі вясной 1242 быў вымушаны адступіць на ўсход. У 1243 у нізоўях Волгі заснаваў феад. дзяржаву Залатая Арда са сталіцай Сарай-Бату (каля Астрахані). Удзельнічаў у перавароце ў Манг. імперыі (1251), калі ўлада перайшла да Мункэ.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АМ’Е́НСКІ САБО́Р, сабор Нотр-Дам,
помнік гатычнай архітэктуры; адзін з буйнейшых гатычных сабораў у Еўропе. Пабудаваны ў г. Ам’ен (Францыя) у 1220—88 паводле плана Рабера з Люзарша пры ўдзеле Тома і Рэно з Кармона. 3-нефавая базіліка з 3-нефавым трансептам, з 3 галерэямі і 2 вежамі. Даўж.гал. нефа 143 м, выш. 42,5 м. Бакавыя капэлы дабудоўваліся ў 1292—1376, драўляны шпіль над сяродкрыжжам — пасля 1528. Гатычная скульптура парталаў — 13—14 ст., у т. л. знакамітыя статуі «Міласцівы Бог» і «Залатая Багародзіца». У інтэр’еры скульптура 13—17 ст., вітражы 13—14 ст.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЁРН-ДЖО́НС (Burne-Jones) Эдуард Колі
(28.8.1833, г. Бірмінгем, Вялікабрытанія — 17.6.1898),
англійскі мастак, майстар дэкар.-прыкладнога мастацтва. Прадстаўнік прэрафаэлітаў. У 1859 і 1862 працаваў у Італіі. Зазнаў уплыў Д.Г.Расеці. Звяртаўся да стылізацыі ў духу італьян. кватрачэнта. Яго дэкар. кампазіцыі 1870—90-х г. на рэлігійныя і легендарныя сюжэты («Залатая лесвіца», «Кароль Кафетуа і жабрачка», «Любоў сярод руін») адметныя трохі манерным, гнуткім лінейным рытмам, цягай да арнаментальнасці, рысамі рамантычнай усхваляванасці і ідэалізацыі. Выкананыя ім для майстэрняў У.Морыса ілюстрацыі (да «Збору Джэфры Чосера», 1896, разам з Морысам), эскізы габеленаў, мазаік, вітражоў, прадметаў дэкар.-прыкладнога мастацтва спрыялі адраджэнню англ.маст. Рамёстваў.
