парабаза́льны

(ад пара- + гр. basis = аснова);

п. апарат — зерні рознай формы і велічыні, размешчаныя каля ядра ў многажгуцікавых аднаклетачных.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРЫГАРЫЯ́НСКІ ХАРА́Л

(ад лац. cantus gregorianus),

традыцыйнае літургічнае манадыйнае песнапенне рымска-каталіцкай царквы. Выконваецца ва унісон мужчынскім хорам або салістам ці групай салістаў (лац. schola) і хорам. Моўная аснова — латынь. Адбор і кананізацыя тэкстаў і напеваў пачаты ў канцы 6 ст. пры папе рымскім Грыгорыю І Вялікім (адсюль назва). Мелодыка падпарадкавана богаслужэбнаму тэксту, заснаванаму на нерэгулярным чаргаванні доўгіх і кароткіх працягласцей. Ладава-інтанацыйная аснова — 8 сярэдневяковых дыятанічных, т.зв. царкоўных, ладоў (модусаў). Грыгарыянскі харал стаў асновай ранніх формаў еўрап. поліфаніі (арганум, дыскант).

т. 5, с. 475

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

касця́к м (аснова чаго-н) Gerüst n -es, -e Grúndstruktur f -, -en, Grúndstock m -(e)s, -stöcke, Stamm m -(e)s, Stämme, Rückgrat n -es, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Сашча́ ’даска, аснова сахі’ (Касп.). Відаць, скарачэнне ад сашчэпа < сашчапіць (гл.) або непасрэдны дэрыват ад сашчапіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

канва́, ‑ы, ж.

1. Рэдкая сятчатая тканіна, баваўняная або льняная, якая служыць асновай пры вышыванні крыжам. Вучыла бабка Ягася.. [Алаізу] і рукадзеллю: вышываць крыжыкамі па канве. Арабей.

2. перан. Аснова чаго‑н. Сюжэтная канва рамана. □ Цягнецца канва жыцця бесперапынна, і ўсё новыя ўзоры з’яўляюцца на ёй. Пестрак.

•••

Храналагічная канва — пералік падзей, размешчаных у парадку храналагічнай паслядоўнасці.

[Фр. canevas.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

субстра́т, ‑у, М ‑раце, м.

1. Тое, што ляжыць у аснове якіх‑н. утварэнняў, з’яўляецца асновай чаго‑н. Мінеральны субстрат глебы. // Пажыўнае асяроддзе, дзе развіваюцца якія‑н. арганізмы.

2. У філасофіі — агульная адзіная аснова якіх‑н. з’яў. Матэрыяльны субстрат псіхічных з’яў.

3. У мовазнаўстве — элементы мовы папярэдняга насельніцтва дадзенай тэрыторыі, якія захаваліся ў мове прышэльцаў.

[Ад лац. substratum — подсцілка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

армату́ра

(лац. armatura = узбраенне)

1) сукупнасць прыбораў і прыстасаванняў для якога-н. апарата, машыны;

2) металічная аснова, каркас жалезабетоннага збудавання.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

базідыя́льны

(с.-лац. basidialis, ад гр. basidion = невялікая аснова, фундамент)

які забяспечаны базідыяй;

б-ыя грыбы — тое, што і базідыяміцэты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

базіфіка́цыя

(ад гр. basis = аснова + -фікацыя)

1) прыродны працэс узбагачэння горных парод;

2) працэс ператварэння кантынентальнай зямной кары ў акіянічную.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

платыбаза́льны

(ад гр. platys = плоскі + basis = аснова)

з шырокай асновай, напр. чэрап у кругларотых, многіх рыб, земнаводных, змей і млекакормячых.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)