шпрыц, ‑а, м.
1. Медыцынскі інструмент для ўвядзення ў арганізм лекавых рэчываў, а таксама для адсмоктвання з поласцей вадкасці, які мае выгляд цыліндра з поршнем і іголкай. Трымаючы шпрыц, на бліскучай іголцы якога вісела кропля, медсястра ваткай выцірала матчыну руку і супакойвала: — Пацярпіце... крыху... зараз будзе лепш... Карпаў.
2. Спец. Інструмент такога ж характару, які выкарыстоўваецца ў харчовай прамысловасці. Шпрыц для крэму.
[Ням. Spritze.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бранхаско́п
(ад бронхі + -скоп)
прыбор для даследавання трахеі і бронхаў, які ўводзіцца ў арганізм праз рот і гартань.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гомазіго́та
(ад гома- + зігота)
арганізм, які ўтварыўся ў выніку злучэння дзвюх гамет з аднолькавым генетычным складам (параўн. гетэразігота).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
здаро́вы, -ая, -ае.
1. Які мае добрае здароўе, не хворы.
Здаровае дзіця.
З. арганізм.
2. Які выражае здароўе, уласцівы здароваму чалавеку.
З. выгляд.
З. смех.
3. Карысны для здароўя.
Здаровае надвор’е.
Здаровае харчаванне.
4. перан. Карысны, правільны.
Здаровая ідэя.
З. быт.
5. Моцнага целаскладу, дужы (разм.).
З. хлопец.
6. Вялікі, моцны (пра з’явы, прадметы; разм.).
З. мароз.
З. кавалак жалеза.
7. у знач выкл. здаро́ў (здаро́ва)! Ужыв. як прывітанне пры сустрэчы (разм.).
◊
Будзь (або бывай) здароў — развітальнае пажаданне заставацца здаровым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прышчапі́ць, -чаплю́, -чо́піш, -чо́піць; -чо́плены; зак., што.
1. Зрабіць перасадку часткі жывой расліны (чаранка, вочка) на тканку другой расліны, каб перадаць пэўныя ўласцівасці.
2. каму. Увесці ў арганізм вакцыну для папярэджвання ці вылечвання якой-н. хваробы.
П. воспу.
3. перан., каму. Прымусіць засвоіць, зрабіць прывычным.
П. культурныя звычкі.
|| незак. прышчэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прышчэ́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 1 і 2 знач.) і прышчэ́пліванне, -я, н.
|| прым. прышчэ́пачны, -ая, -ае (паводле 1 і 2 знач.).
Прышчэпачныя кампаненты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бактэрыятэрапі́я
(ад бактэрыі + тэрапія)
метад лячэння, заснаваны на ўвядзенні ў арганізм аслабленых або мёртвых хваробатворных бактэрый ці процібактэрыяльных ядаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
экалагі́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да экалогіі. Экалагічны баланс прыроды. Экалагічныя ўмовы. □ Ад станоўчага вырашэння экалагічных праблем у значнай ступені залежаць дабрабыт цяперашняга і будучага пакаленняў, існаванне самой цывілізацыі. «Звязда». // Звязаны з умовамі навакольнага асяроддзя, якія ўздзейнічаюць на арганізм. Экалагічныя фактары. Экалагічная прыстасаванасць віду.
•••
Экалагічны крызіс — крытычны стан навакольнага асяроддзя, які пагражае існаванню людзей, выкліканы безгаспадарчым выкарыстаннем вады, паветра, глебы, расліннага і жывёльнага свету.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агрэсі́ны
(ад лац. aggredere = нападаць)
прадукты жыццядзейнасці хваробатворных мікробаў, якія садзейнічаюць пранікненню патагенных мікробаў у арганізм, іх размнажэнню і распаўсюджванню.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гетэразіго́та
(ад гетэра- + зігота)
клетка або арганізм, якія маюць у спадчынным наборы розныя формы таго ці іншага гена (параўн. гомазігота).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гапло́нт
(ад гр. haploos = адзіночны, просты + on = істота)
арганізм, у якога ўсе клеткі змяшчаюць гаплоідны набор храмасом, а дыплоідная толькі зігота.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)