уве́сь (род. усяго́, дат. усяму́, вин. уве́сь, усяго́, твор., предл. усі́м; ж. уся́, ср. усё; мн. усе́) мест. опред., м., в разн. знач. весь;

у. мо́кры — весь мо́крый;

у. твар пабяле́ў — всё лицо́ побеле́ло;

у. запа́с вы́йшаў — весь запа́с вы́шел;

патра́ціць усе́ гро́шы — израсхо́довать все де́ньги;

◊ у. у — (каго) весь в (кого);

на ўвесь го́лас — во весь го́лос;

на ўвесь рост — во весь рост;

у. час, праз у. час — всё вре́мя;

усяго́ найле́пшага — всего́ наилу́чшего; всех благ;

ад усёй душы́ — от всей души́;

на ўсю іва́наўскую — во всю ива́новскую;

усяго́ до́брага! — всего́ хоро́шего!;

на ўсю сі́лу — что есть си́лы, что есть мо́чи;

банке́т на ўвесь свет — погов. пир на весь мир

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

scatter​2 [ˈskætə] v.

1. раскі́дваць, рассыпа́ць;

scatter seed раскі́дваць зярня́ты;

scatter sand рассыпа́ць пясо́к;

Don’t scatter your money around. Не пускай грошы на вецер.

2. разганя́ць; расстава́цца, разыхо́дзіцца;

The police scattered the crowd. Паліцыя разагнала натоўп;

The birds scattered when a shot was fired. Птушкі разляцеліся, калі раздаўся выстрал.

3. насыпа́ць, усыпа́ць;

scatter the fields with seed засе́йваць палі́

4. разбіва́ць, разве́йваць (надзеі, планы);

All our hopes and plans were scattered to the four winds. Усе нашы надзеі і планы пайшлі марна.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

równy

równ|y

роўны;

stopień ~y грам. звычайная ступень;

wszyscy obywatele są ~i wobec prawa — усе грамадзяне роўныя перад законам;

on nie ma sobie ~ego — яму няма роўных;

jak ~y z ~ym — як роўны з роўным;

w ~ej mierze — у роўнай ступені; аднолькава

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

сро́дак м.

1. Míttel n -s, -; Weg m -(e)s, -e (спосаб);

усе́ сро́дкі alle Míttel und Wége;

усі́мі дасту́пнымі сро́дкамі mit állen zur Verfügung stéhenden Mítteln;

сро́дкі ма́савай інфарма́цыі Mássenmedi¦en pl, Médi¦en pl;

задзе́йнічаць усе́ сро́дкі alle Míttel ánwenden*, álle Hébel in Bewégung setzen; állerléi Kníffe und Pfíffe ánwenden* (разм.);

2. часцей мн.:

сро́дкі (прыстасаванні, прылады для выканання чаго-н.) Míttel n;

сро́дкі вытво́рчасці эк. Produktiónsmittel pl;

тра́нспартныя сро́дкі Transpórtmittel pl, Beförderungsmittel pl;

3. мед. (лекі, прэпарат і г. д.) Míttel n;

засцерага́льны сро́дак Verhütungsmittel n;

наркаты́чны сро́дак Betäubungsmittel n;

перавя́зачныя сро́дкі Verbánd(s)material n -s;

4. мн.:

сро́дкі (грошы, капітал, матэрыяльныя каштоўнасці) Míttel pl;

грашо́выя сро́дкі Géldmittel pl, Gélder pl;

грама́дскія сро́дкі öffentliche Míttel;

сро́дкі існава́ння Existénzmittel pl;

вы́даткаваць сро́дкі Míttel bewílligen;

жыць не па сро́дках über séine Verhältnisse lében;

чалаве́к са сро́дкамі ein bemíttelter Mensch

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

паказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак.

1. каго-што, каму. Даць магчымасць убачыць каго-, што-н., упэўніцца ў чым-н., навучыцца чаму-н.

П., як карыстацца паяльнікам.

2. што, на каго-што. Звярнуць чыю-н. увагу на каго-, што-н. (звычайна зрабіўшы рух, жэст у напрамку каго-, чаго-н.).

П. дарогу на станцыю.

П. рукой на шыльду.

3. каго-што, каму. Даць убачыць, каб разгледзець, азнаёміцца.

П. хворага ўрачу.

П. новы спектакль.

4. каго-што. Выявіць, праявіць.

П. веды.

5. са злуч. «што». Даць паказанне (у 1 знач.).

Усе, як адна, сведкі паказалі, што ў гэты дзень абвінавачанага дома не было.

6. што (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра вымяральныя прыборы: засведчыць, адзначыць.

Тэрмометр паказаў 38,8 °С.

Гадзіннік паказаў поўнач.

7. каму. Правучыць каго-н., адпомсціць каму-н., даць зразумець, адчуць каму-н. што-н. (разм.).

Я ж яму пакажу за гэта!

|| незак. пака́зваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—6 знач.).

|| наз. пака́з, -у, м. (да 1—4 знач.).

П. спектакля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чвэрць, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.

1. Чацвёртая частка цэлага.

Ч. года.

2. Адзін з чатырох перыядаў, на якія ўмоўна падзяляецца навучальны год у школе.

Усе вучні паспяхова закончылі першую ч.

3. Старая мера сыпкіх рэчываў, роўная 8 чацверыкам (каля 210 л).

Дзве чвэрці аўса.

4. Старая мера аб’ёму вадкасці, роўная чацвёртай частцы вядра (каля 3 л), якой карысталіся да ўвядзення метрычнай сістэмы, а таксама пасудзіна ёмістасцю ў тры літры.

5. Старая мера даўжыні, роўная чацвёртай частцы аршына, што існавала да ўвядзення метрычнай сістэмы.

6. Старая мера зямельнай плошчы, роўная 0,5 дзесяціны.

7. Нота працягласцю ў адну чацвёртую частку цэлай ноты (спец.).

8. Адна з чатырох фаз Месяца; вузкі серп Месяца ў першай ці апошняй фазе (спец.).

9. Паз прамавугольнага сячэння па канце дошкі для змацавання яе з другой дошкай (спец.).

◊

Тры чвэрці да смерці (разм.) — пра слабага, хворага чалавека, якому мала засталося жыць.

|| прым. чвэ́рцевы, -ая, -ае (да 2 і 7 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

stürmen

1.

vt атакава́ць, штурмава́ць, браць пры́ступам

ein Haus ~ — уварва́цца ў дом

éine Tür ~ — лама́цца ў дзве́ры

2.

vi

1) (h) бушава́ць (пра вецер)

2) (s) спяша́цца, не́сціся, кі́дацца

álle stürmten auf den Platz — усе́ паспяша́ліся [пане́сліся, кі́нуліся] на пло́шчу

◊ den Hímmel ~ — дамага́цца немагчы́мага

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

durchlaufen

I dúrchlaufen

*

1.

vi (s)

1) прабяга́ць, ху́тка прахо́дзіць

2) прато́птваць, зно́шваць (абутак)

die Strümpfe ~ — парва́ць панчо́хі

sich (D)die Füße ~ — наце́рці но́гі (пры хадзьбе)

II durchláufen

* vt прабяга́ць вачы́ма, прагля́дваць

2) прабе́гаць

er durchlíef álle Geschäfte — ён абабе́гаў усе́ магазі́ны

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

прасадзі́ць I сов., разг. просажа́ть;

уве́сь дзень ~дзі́лі бу́льбу — весь день просажа́ли карто́шку

прасадзі́ць II сов.

1. разг. (пробить) прониза́ть; просади́ть; проколо́ть;

2. разг. просади́ть, проломи́ть, прошиби́ть;

п. дзве́ры — просади́ть (проломи́ть, прошиби́ть) дверь;

3. прост. (растратить) просади́ть;

усе́ гро́шы ~дзі́ў — все де́ньги просади́л;

4. просу́нуть;

п. руку́ памі́ж до́шкамі — просу́нуть ру́ку ме́жду досо́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АЙТМА́ТАЎ Чынгіз

(н. 12.12.1928, кішлак Шэкер Кіраўскага р-на, Кыргызстан),

кіргізскі пісьменнік. Нар. пісьменнік Кыргызстана (1968). Акад. АН Кыргызстана (1974). Скончыў Кіргізскі с.-г. ін-т (1953). У 1965—86 старшыня праўлення Саюза кінематаграфістаў Кыргызстана, з 1986 — Саюза пісьменнікаў Кыргызстана; адначасова з 1988 гал. рэдактар час. «Иностранная литература». З 1990 на дыпламат. службе. Вострыя этычныя і сац. праблемы сучаснасці, прасторавыя карціны дыялектычнай узаемасувязі свету і чалавека ўздымае ў аповесцях «Твар у твар» (1957), «Джаміля» (1958), «Таполька мая ў чырвонай касынцы», «Вярблюджае вока», «Першы настаўнік» (усе 1961), «Матчына поле» (1963), «Бывай, Гюльсары» (1966), «Белы параход» (1970), «Рабы сабака, які бяжыць уздоўж мора» (1977); у раманах «І вякуе дзень даўжэй за век» (асобн. выд. пад назвай «Буранны паўстанак», 1980), «Плаха» (1986), «Божая маці ў снягах» (1988). У творах спалучае псіхал. аналіз з традыцыямі фальклору, міфічнай вобразнасцю, імкнецца да жанру прытчы. Амаль усе яго творы экранізаваны. Ленінская прэмія 1963. Дзярж. прэміі СССР 1968, 1977, 1983. Літ. прэмія «Этрурыя» (Італія, 1980), міжнар. прэмія імя Дж.Нэру (1985). Правадзейны чл. Еўрап. акадэміі навук, мастацтваў і л-ры (1983), Сусв. акадэміі навук і мастацтваў (1987). На бел. мову творы Айтматава перакладалі І.Сакалоўскі, С.Міхальчук, М.Стральцоў.

Тв.:

Собр. соч. Т. 1—3. М., 1982—84;

Бел. пер. — Джаміля. Мн., 1962;

Бывай, Гюльсары! Мн., 1971;

Першы настаўнік. Мн., 1974;

Буранны паўстанак: І вякуе дзень даўжэй за век. Мн., 1987.

Літ.:

Базаров Г. Прикосновение к личности. 3 изд. Фрунзе, 1988;

Гачев Г. Чингиз Айтматов. Фрунзе, 1989;

Акматалиев А. Чингиз Айтматов и взаимосвязи литератур.Бишкек, 1991.

Ч.Айтматаў.

т. 1, с. 177

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)