Маць, ма́тэ ’мець’ (Янк. 1, ТС, Ян., Яруш.; гор., Мат. Маг.; драг., КЭС), ма́цца ’быць у стане чаго-небудзь’ (ТС), ’жыць багата’ (паўд.-усх., КЭС). Да мець (гл.). Уплыў укр.мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наке́ўзаць ’наквэцаць’ (ТС), накёлзаць ’тс’ (рэч., Нар. сл.). Да кёўзаць (гл.), якое Лаўчутэ (Балтизмы, 113) выводзіць з літ.kiaüzoti ’мазаць, пэцкаць’ на падставе фанетычнага крытэрыю (спалучэння ке, нехарактэрнага для беларускай мовы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патэс1 ’гульня ў арэхі’ (маг., Рам., Детские игры). З яўр.мовы (там жа, 137).
Патэ́с2 ’страха’ (слонім., Сцяшк. Сл.). Відаць, да пацёс (гл.) з другасным ацвярдзеннем тʼ (цʼ) > т.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пустацва́н ’шавецкія абцугі’ (Скарбы). Запазычанне з рамесніцкай тэрміналогіі нямецкай мовы (з ідыш?); канец слова прыпамінае ням.Zwang ’прыцягненне, прыціск’, што адпавядае прызначэнню (“скуру нацягвалі, бо ў яго захват шырокі”, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
П’е́са ’драматычны твор’, ’невялікі музычны твор’ (ТСБМ). Запазычана з рус.мовы (Крукоўскі, Уплыў, 84), у якой з франц.pièce ’тс’, ’кавалак, штука’ — непасрэдна, альбо праз ням.Piece ’п’еса’ (Фасмер, 3, 422).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ста́ліць ‘спрасці вельмі тонкай ніткай, высокаякасна’ (мёрск., Ск. нар. мовы). Уяўляе прыставачнае ўтварэнне ад талі́ць ‘прасці вельмі тонкай ніткай, высакаякасна’ (там жа), параўн. та́лька ‘тонкая нітка пры прадзенні; маток нітак’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
літарату́ра
(лац. litteratura)
1) сукупнасць твораў пісьменнасці якога-н. народа, эпохі або ўсяго чалавецтва;
2) від мастацтва, якое адлюстроўвае жыццё, стварае мастацкія вобразы пры дапамозе слова, мовы, а таксама творы гэтага мастацгва;
3) сукупнасць твораў, прац па якой-н. галіне ведаў, нейкаму спецыяльнаму пытанню (напр. метадычная л., навуковая л.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пуры́зм
(фр. purisme, ад лац. purus = чысты)
1) залішне суровае імкненне захаваць чысціню мовы, культуры і інш.; барацьба супраць запазычанняў і новаўвядзенняў (у мове, норавах і г.д);
2) фармалістычны кірунак у жывапісе, які ўзнік у Францыі ў 20-я гг. 20 ст. і вызначаўся абстрактнасцю, сілуэтнасцю і контурнасцю адлюстраванняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тавары́стван.
1. (адносіны) Kamerádschaft f -, Kollegialität f -;
2. (аб’яднанне) Genóssenschaft f -, -en; Geséllschaft f -, -en, Geméinschaft f -, -en;
Тавары́ства белару́скай мо́вы Geséllschaft der belarússischen Spráche;
тавары́ства з абмежава́най адка́знасцю Geséllschaft mit beschränkter Háftung (GmbH);
тавары́ства з неабмежава́най адка́знасцю Geséllschaft mit únbeschränkter Háftung (GmuH)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Брызґу́ль ’палачка для вязкі снапоў’. Запазычана з літ.мовы. Параўн. літ.bruzgùlis ’дубінка’. Гл. Смулкова, Лекс. балтызмы, 40; аб літ. слове гл. Фрэнкель, 1, 60. Сюды ж брызгу́ль ’дзеравяны гаплік’ (Сцяшк. МГ).