суро́вы, -ая, -ае.
1. Якому не ўласціва паблажлівасць да сябе і іншых; цвёрды, ненахісны; уласцівы такому чалавеку.
С. камандзір.
С. характар.
2. Які не дапускае ніякіх паслабленняў; вельмі строгі; бязлітасны, жорсткі.
Суровая дысцыпліна.
Суровыя меры.
3. Вельмі цяжкі, поўны выпрабаванняў, невыносны.
Суровыя дні вайны.
4. Неспрыяльны для жыцця, халодны.
С. клімат.
Суровая зіма.
|| наз. суро́васць, -і, ж. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Малюпа́ціцца ’ўяўляць сябе малым, песціцца, як дзіця’ (Нас.). Утворана ад ⁺малюпа (< ⁺малёпа), як драг. галёпа ’булачка ў форме птушкі, якую, калі гукалі вясну на благавешчанне, падкідалі ўверх для птушак’ (КЭС, Сл. ПЗБ). Да малы (mal‑ъ; malʼь > malʼopa/malʼupa). Параўн. бел. малюта ’малютка’, польск. maluta ’тс’, ’дзяцінства’. Параўн. таксама ма́лець, ма́льчыцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аперцэ́пцыя
(ад лац. ad = да + перцэпцыя)
1) псіх. залежнасць успрыняцця чалавекам прадметаў і з’яў аб’ектыўнага свету ад папярэдняга індывідуальнага вопыту, ранейшых уяўленняў і запасу ведаў;
2) філас. усведамленне самога сябе, пазнанне праз розум уласнага стану.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
вызвалі́цель, ‑я, м.
Той, хто вызваліў ці вызваляе каго‑, што‑н. Воіны-вызваліцелі. □ Сержант Амяллян Кручын у марах бачыў ужо сябе вызваліцелем родных мясцін, па якіх сумаваў усю вайну. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вадабо́й, ‑я, м.
Спец. Умацаваная частка рэчышча ракі, якая прымае на сябе напор плыні вады з плаціны. Старэйшыя спыняліся на мастку, глядзелі цераз парэнчы ўніз на прасмалены насціл вадабоя. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адскрэ́бціся, ‑скрабуся, ‑скрабешся, ‑скрабецца; пр. адскробся, ‑скрэблася і ‑скраблася; зак.
1. Абчысціць сябе, адскрабаючы што‑н.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зняцца, абчысціцца пры адскрабанні. Фарба лёгка адскрэблася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бабы́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лек; ж.
Разм. Тое, што і бабылька. Бабка Параска была круглая бабылка, не мела ні мужа, ні сям’і і называла сябе «самасейкаю». Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
банапарты́зм, ‑у, м.
Форма дыктатуры буйной буржуазіі ў рэвалюцыйнай сітуацыі, калі контррэвалюцыйны ўрад, апіраючыся на ваенную сілу і лавіруючы паміж класамі, якія змагаюцца, імкнецца выдаць сябе за надкласавую, надпартыйную ўладу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закалыха́цца 1, ‑лышуся, ‑лышашся, ‑лышацца; зак.
Разм.
1. Непрыемна адчуць сябе ад працяглага калыхання, гайдання. Закалыхаўся ў аўтобусе.
2. Заснуць ад калыхання.
закалыха́цца 2, ‑лышуся, ‑лышашся, ‑лышацца; зак.
Пачаць калыхацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зберагчы́ся, ‑рагуся, ‑ражэшся, ‑ражэцца; ‑ражомся, ‑ражацеся; зак.
Застацца ў цэласці, у наяўнасці. У .. вуснай творчасці[народа] зберагліся лепшыя здабыткі старажытнай беларускай літаратурнай мовы. Шакун. // Зберагчы сябе (ад небяспекі, непрыемнасці, смерці); усцерагчыся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)