Уласцівасць і стан млявага. Адзінотай і пустэчай Усюды веяла з палёў, Нейкай млявасцю старэчай Аддавала ад лугоў.Колас.Хочацца адсунуцца далей ад агню і не стае сіл, бо па ўсім целе разліваецца млявасць.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нітча́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Рмн. ‑так; ж.
Спец.
1. Род водарасцей, якія растуць у стаячых водах або ў рэках з павольным цячэннем вады.
2. Круглы ніткападобны чарвяк, гліст, які паразітуе ў целе чалавека і жывёл.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наму́ляць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.
Трэннем пашкодзіць, пакінуць балючы след на целе. Намуляць шыю. Намуляць бок. □ За дзень я намуляў ногі, і цяпер падэшвы пякло як агнём.Чыгрынаў.[Людзі] скідалі ўюкі і мяшкі, што намулялі плечы.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змо́ршчына, ‑ы, ж.
Разм.
1. Маршчына (на твары, на целе). Твар .. [чалавека] быў немалады, абветраны, парэзаны частымі зморшчынамі.Хадкевіч.На высокім ілбе ў Івана ляжалі глыбокія зморшчыны.Новікаў.
2. Няроўнасць, складка на чым‑н. Разгладзіць зморшчыны на вопратцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; незак., што.
Абшываць шалёўкай (у 2, 4 знач.). Шаляваць хату. □ [Вінцэсь] шаляваў вокны, а сам пасміхаўся, сочачы за Марыляй: яна быццам пасталела, нат падрасла, пасыцела трохі ў целе, але ўсё ж асталася зграбнай.Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лясь! — выклічнік у значэнні дзеяслова ляскаць, ляснуць ’ударыць па голым целе’, ’падзенне, удар’, ’бразь, плясь!’ (ТСБМ, Гарэц., Шат.; полац., мсцісл., Нар. лекс.; паст., Сл. ПЗБ). Утворана ад ля́скаць (Праабражэнскі, 1, 497).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жаўла́к, ‑а, м.
1. Зацвярдзенне, пухліна ў выглядзе гуза на целе чалавека, жывёлы. // Мускул, які выступае на шчоках пры сцісканні сківіц. Пад карычневай плямай маёравай шчакі ўсхадзіўся жаўлак, і здавалася: на шчацэ варушыцца мыш.Лынькоў.
2. Акруглены кусок мінералу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АМУЛЕ́Т
(лац. amuletum),
прадмет, які носіцца на целе і, на думку ўладальніка, мае магічную ўласцівасць адводзіць хваробу, бяду, засцерагаць ад ліхіх чараў. Вера ў сілу амулета звязана з першабытнай магіяй і фетышызмам. У многіх народаў свету вера ў амулет захавалася да нашых дзён. Гл. таксама Талісман.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
каменса́лы
(фр. commensal = сатрапезнік)
жывёлы, якія жывуць на целе ці ў поласці цела іншых жывёл, маючы ад гэтага карысць і не робячы шкоды гаспадару.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Нацяле́скацца ’пад’есці’ (Сцяц.). Няясна; магчыма, да гукапераймальнага *цялёсь!, параўн. цялёпі цялём/, што перадаюць гукі і дзеянні, якія перыядычна паўтараюцца. Не выключана, што суадносіцца з целяси, цела (гл.), параўн. целесовиты ’поўны, у целе’ (ТС).
