ко́да
(іт. coda = хвост)
1) дадатковая заключная частка музычнага твора;
2) звышсхемныя дадатковыя словы або радкі ў цвёрдых формах верша (санеце, актаве і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
наступи́тьI сов. (на что-л.) наступі́ць;
◊
наступи́ть на го́рло наступі́ць на го́рла;
наступи́ть на (люби́мую) мозо́ль (кому) наступі́ць на (любі́мы) мазо́ль (каму);
медве́дь на́ ухо наступи́л мядзве́дзь на ву́ха наступі́ў;
наступи́ть на пя́тки (кому) наступі́ць на пя́ты (каму);
наступи́ть на хвост (на́ ногу, на́ ноги) (кому) наступі́ць на хвост (на нагу́, на но́гі) (каму).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
прышчамі́ць, ‑шчамлю, ‑шчэміш, ‑шчэміць; зак., каго-што.
Заціснуць, зашчаміць паміж кім‑, чым‑н. Немачка здзіўлена прышчаміла зубамі румяную ніжнюю губку і змоўкла. Брыль. Зноў сунуў руку пад вечка, ды якраз у гэты момант жанчына села на кашолку і балюча прышчаміла Сцёпку руку. Хомчанка.
•••
Прышчаміць хвост каму — паставіць каго‑н. у цяжкае, безвыходнае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пушы́сты, ‑ая, ‑ае.
1. Пакрыты мяккім пухам або шэрсцю. Пушысты кот. Пушысты хвост. □ [Дзядзька Гэмаль] паказаў нам шкуркі пясцоў і лісаў. Якія яны былі прыгожыя, пушыстыя! Бяганская.
2. Лёгкі, вельмі мяккі. Пасмачка пушыстых Тоніных валасоў выбілася з-пад заляпанай мелам касынкі. Даніленка. Дарога ў пушыстым снезе, сонечная, іскрыстая, усё глыбей вяла Андрэя ў лес. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накруці́ць, -ручу́, -ру́ціш, -ру́ціць; -ру́чаны; зак.
1. што і чаго. Навіць, наматаць на што-н.
Н. нітак на шпульку.
2. што. Навінціць на што-н.
Н. гайку на болт.
3. чаго. Насвідраваць адтулін, дзірак.
4. перан., што і чаго. Вельмі ўскладніць што-н., нарабіць чаго-н. мудрагелістага (разм.).
Н. многа лішняга ў гневе.
5. што. Прывесці ў дзеянне спружыну якога-н. механізма (разм.).
Н. будзільнік.
◊
Накруціць вушы каму (разм.) — пакараць каго-н., пацягаўшы за вушы.
Накруціць хвост каму (разм.) — даць наганяй, прабраць каго-н. за што-н.
|| незак. накру́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ад’е́сці, ад’ем, ад’ясі, ад’есць; ад’ядзім, ад’ясце, ад’ядуць; зак., што.
1. З’есці частку чаго‑н.; адкусіць, адгрызці. Кошка ад’ела хвост у рыбы.
2. і без дап. Разм. Кончыць есці. У вас адпелі — у нас ад’елі. Прымаўка.
•••
Ад’есці кішкі (вантробы) каму — тое, што і пераесці кішкі (вантробы) каму (гл. пераесці).
Сэрца ад’есці — памучыць, давесці да знямогі, дакучаючы чым‑н. непрыемным.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
туп, туп-туп, выкл.
Разм.
1. Ужываецца гукапераймальны для абазначэння тупату. І раптам у гэтай цішыні чую шоргат .. «Туп-туп-туп», — .. [пацук] бяжыць да ложка, валочачы за сабою свой доўгі хвост. Арабей.
2. у знач. вык. Ужываецца для абазначэння дзеяння паводле знач. дзеясл. тупаць — тупнуць. Пляткарка [сарока] нагою Туп! — аж захрусцела, І пяро даўгое Выскубнула з цела. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
hanger-on
[,hæŋərˈɑ:n]
n., pl. hangers-on
1) пасьлядо́ўнік -а m., прыхі́льнік -а m.; зале́жны ад каго́сь утрыма́нец -ца m.
2) непажада́ны “хвост” (які́ высо́чвае каго́-н.)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Cuilibet fatuo placet sua clava
Кожнаму дурню свой кій падабаецца.
Каждому дураку своя палка нравится.
бел. Кожны цыган сваю кабылу хваліць. Жаба сваё балота хваліць. Кожны стралец сваю стрэльбу хваліць. Усякі ліс свой хвост хваліць.
рус. Всяк/каждый кулик своё болото хвалит. Всякая лиса свой хвост хвалит. Всякий цыган свою кобылу хвалит. Каждая Алёнка хвалит свою бурёнку. Всякая сосна своему бору шумит. Каждый мастер сам себе дивится. Каждый поп хва лит своих святых. Всяк своё хвалит. Всякая хохуля сама себя не похулит. Всякая жаба сама себя хвалит.
фр. A chaque oiseau son nid est beau (Для каждой птицы своё гнездо прекрасное).
англ. Every bird likes its own nest (Каждая птица любит своё гнездо).
нем. Jeder Bär brummt nach seiner Höhle (Всякий медведь рычит о своей берлоге).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
наступі́ць сов. (ступить на кого-, что-л.) наступи́ть;
◊ н. на нагу́ — (каму) наступи́ть на́ ногу (кому);
н. на хвост — (каму) наступи́ть на хвост кому;
мядзве́дзь на ву́ха ~пі́ў — (каму) медве́дь на́ ухо наступи́л (кому);
н. на го́рла — (каму) наступи́ть на го́рло (кому);
н. на (любі́мы) мазо́ль — (каму) наступи́ть на (люби́мую) мозо́ль (кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)