дзяржава ў Сярэдняй Азіі ў 1920—24. Утворана на тэр.Бухарскага эмірата ў выніку перамогі нар. паўстання (2.9.1920), падтрыманага Чырв. Арміяй. 14 вер. сфарміраваны вышэйшыя органы ўлады — Усебухарскі рэўком і Савет нар. назіраў (камісараў). 8 кастр. на 1-м Усебухарскім курултаі (з’ездзе) нар. прадстаўнікоў абвешчана БНСР. 4.3.1921 паміж РСФСР і БНСР падпісаны саюзны дагавор і эканам. пагадненне. Канстытуцыя БНСР 1921 заканадаўча замацавала пераход улады ў рукі Саветаў нар. дэпутатаў; яе адметная рыса — прызнанне права прыватнай уласнасці на зямлю і асн. прылады працы і сродкі вытв-сці. У 1920—23 на тэр. БНСР разгарнуўся антысав. рух (гл.Басмацтва), пад кантролем басмачоў знаходзілася значная частка тэр. рэспублікі. 19.9.1924 БНСР пераўтворана ў Бухарскую ССР, ліквідаваную 24.10.1924. Яе тэр. ўвайшла ў склад Узб. ССР, Туркм. ССР і Тадж. ССР.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
недахо́п, ‑у, м.
1. Памылка, хіба; недасканаласць чаго‑н. Новы парторг праўдзіва і адкрыта расказвае пра недахопы .., пра тыя цяжкасці, якія перажывае будоўля.Дадзіёмаў.Паказваць на недахопы, вядома, лягчэй, чым выпраўляць іх.Шамякін.// Фізічная загана; вада. У Косці Грушэўскага быў адзін фізічны недахоп, які хутка і даў аб сабе знаць.. У апошнія дні вайны яго раніла ў лёгкае.Карпюк.// Адмоўная рыса ў каго‑н. Пры ўсіх сваіх недахопах Рыгор Карпавіч меў адну вельмі станоўчую рысу: ніколі не хлусіў самому сабе, заўсёды дашукваўся прычыны сваіх паводзін.Шыцік.
2. Адсутнасць неабходнай колькасці каго‑, чаго‑н.; патрэба ў кім‑, чым‑н. Недахоп вільгаці ў глебе. Недахоп часу. □ У адным з баёў на Заходнім фронце дывізія Старобінскага, з-за недахопу патронаў, вымушана была адступіць.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
strain
I[streɪn]1.
v.
1) наця́гваць; расьця́гваць
The weight strained the rope — Цяжа́р нацягну́ў вяро́ўку
to strain the tendon — расьцягну́ць сухажы́льле
2) мо́цна наця́гваць
The dog strained at his leash — Саба́ка мо́цна рва́ўся з павадка́
3) напру́жваць (во́чы, ву́шы, го́лас); намага́цца
4) псава́ць, шко́дзіць
The runner strained his heart — Бягу́н пашко́дзіў сабе́ сэ́рца
5) цадзі́ць; праціра́ць (празь сі́та)
2.
n.
1) наця́гненьне, расьця́гненьне n.
2) напру́жаньне n.; стрэс -у m.
3) informal ціск -у m., цяжа́р -у m.; гнёт -у m.
the strain of worry — цяжа́р кло́патаў
II[streɪn]
n.
1) пахо́джаньне n., ра́са f.; род -у m., паро́да f.
2) спа́дчынная ры́са
3) ры́са хара́ктару
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГРАНА́ДАС,
Гранадас-і-Кампінья (Granados y Campiña) Энрыке (27.7.1867, г. Лерыда, Іспанія — 24.3.1916), іспанскі кампазітар, піяніст, педагог. Вучыўся ў Ш.Берыо, Ф.Педрэля і Ж.Маснэ. Шмат канцэртаваў, вядомы як выканаўца твораў Ф.Шапэна і Э.Грыга. Выступаў з І.Альбенісам, Э.Ізаі, К.Сен-Сансам, Ж.Цібо і інш. У 1900 заснаваў у Барселоне Т-ва класічных канцэртаў (выступаў як дырыжор), у 1901 — Акадэмію музыкі (кіраўнік да 1916; пазней яго імя). Кампазітарская творчасць Гранадаса звязана з адраджэннем ісп.нар. музыкі, т.зв. Рэнасім’ента; асн.рыса яго твораў — спалучэнне нац. элемента з сучаснай тэхнікай пісьма. Сярод твораў: 7 опер, у т. л. «Марыя дэль Кармэн» (1898), «Гаескі» (1916); сімф. паэма «Боская камедыя» паводле Дантэ (1908) і інш.арк. творы; камерна-інстр. ансамблі; для фп. — 10 ісп. танцаў, «Арагонская рапсодыя», «Іспанскае капрычыо»; для голасу з фп. — танадыллі, песні, і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бар’е́р, ‑а, м.
1. Невысокая перагародка, якой аддзяляецца што‑н. ад чаго‑н. У канцы залы ўзвышаўся памост накшталт тэатральнай сцэны, адгароджаны ад публікі моцным, хоць і нясклёпістым бар’ерам.Колас.// Наогул перашкода для чаго‑н. І вось цяпер, калі тэрмінова спатрэбілася вынайсці супроцьапоўзневы бар’ер, розум Бяляніна пачаў працаваць з новай сілай.«Полымя».
2. Спецыяльная перашкода, якая ўстанаўліваецца для пераадолення на бегавой дарожцы, арэне цырка і інш. Аддзяленне кавалерыстаў брала бар’ер — і з такой заліхвацкай шпаркасцю неслася, што думалася: вось, вось нехта зваліцца і разаб’ецца ўшчэнт.Каваль.
3.Уст.Рыса перад кожным з удзельнікаў дуэлі, якую яны не павінны пераступаць пры стрэльбе.
4.перан. Тое, што перашкаджае ажыццяўленню чаго‑н., затрымлівае развіццё адпаведнай дзейнасці. Ведамасныя бар’еры. Псіхалагічны бар’ер. □ [Макараў:] — [Маёр] гаворыць, што гукавы бар’ер пераадолены і хуткасці страшэнна растуць.Алешка.[Вера:] — Абедзвюм будзе лягчэй, калі між вамі знікне непатрэбны бар’ер маўклівасці, калі ты раскрыеш сваё сэрца.Машара.
[Фр. barrière.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
essential
[ɪˈsenʃəl]1.
adj.
1) істо́тны, асно́ўны, ва́жны, неабхо́дны
Good food and enough rest are essential to good health — До́брая е́жа і адпачы́нак неабхо́дныя для до́брага здаро́ўя
2) які́ ёсьць і́снасьцю не́чага, неад’е́мны
3) які́ ёсьць эсэ́нцыяй або́ ма́е ў сабе́ эсэ́нцыю (пра расьлі́ны)
essential oil — эфі́рны але́й
2.
n.
1) і́снасьць f., істо́тная або́ асно́ўная ры́са
2) неабхо́дная рэч
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
special2[ˈspeʃl]adj.
1. асаблі́вы, асо́бы;
a special reason асо́бая прычы́на;
in a very special sense у зусі́м і́ншым сэ́нсе;
I have nothing special to tell you. Я не маю сказаць табе нічога асаблівага.
2. спецыя́льны;
a special train дадатко́вы цягні́к;
a special course of study спецыя́льны прадме́т;
a special electionAmE давы́бары;
a special hospital спецыялізава́ны шпіта́ль;
make a special study of English спецыялізава́цца ў вывучэ́нні англі́йскай мо́вы
3. асаблі́вы, адмысло́вы;
a special feature індывідуа́льная ры́са;
a special friend блі́зкі ся́бар
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
stroke1[strəʊk]n.
1. уда́р
2. узма́х, мах; ход;
a stroke of luck уда́ча;
It was a stroke of genius. Гэта было геніяльна.
3. штрых, мазо́к, ры́са;
finishing strokes апо́шнія штрыхі́
4. бой гадзі́нніка;
on the stroke of three ро́ўна ў тры (гадзі́ны)
5.med. інсу́льт
6.sport узма́х; грабо́к;
breast stroke брас
♦
at a single/one stroke адны́м ма́хам;
not do a stroke (of work) па́льцам не паварушы́ць; нічо́га не рабі́ць;
put smb. off his stroke вы́біць каго́-н. з ры́тму
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)