развярну́цца
1. (разваліцца) éinstürzen vi (s), zusámmenbrechen* vi (s), zerfállen* vi (s);
2. (павярнуцца) sich úmdrehen, sich wénden*;
3. вайск sich entfálten, sich entwíckeln, áufmarschieren vi (s);
ро́та развярну́лася да бо́ю die Kompaníe entwíckelte sich zum Gefécht
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
карава́й, ‑я, м.
Вясельны абрадавы пірог круглай формы. Віншаваць са шчасцем пойдуць [людзі] маладых, Каравай пшанічны панясуць да іх. Кляўко. Адно хіба не хапала таго, каб мы з Ірай сталі пад вянец, а астатняе ўсё было: нават дзялілі каравай. Сабаленка. // Вялікая булка, спечаная для якой‑н. урачыстасці, свята. Ваша свята — наша свята! І выносяць залаты Каравай нам з першай хаты Украінскія браты. Панчанка. На чужы каравай рота не разявай. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плява́ць, плюю́, плюе́ш, плюе́; плюём, плюяце́, плюю́ць; плюй; незак.
1. Выкідваць з рота сліну.
П. на падлогу.
2. перан., на каго-што. Зусім не лічачыся з кім-, чым-н., паказваць пагардлівую абыякавасць (разм.).
П. ён хацеў на ваша папярэджанне.
3. у знач. вык. Выражае абыякавыя або пагардлівыя адносіны да чаго-н. (разм.).
Суседзі злуюцца, а мне п.!
|| зак. наплява́ць, -люю́, -люе́ш, -люе́; -люём, -люяце́, -люю́ць; -лю́й.
|| аднакр. плю́нуць, -ну, -неш, -не; плюнь (да 1 і 2 знач.).
П. няма куды (таксама перан.: вельмі цесна; разм.).
◊
Раз плюнуць (разм.) — нічога не значыць, вельмі лёгка зрабіць што-н.
Яму гэта раз п.
|| наз. плява́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пі́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Разм. Люлька для курэння. Стары сядзеў на прызбе ў кажусе і пасмоктваў сваю піпку, якой ён ніколі не выпускаў з рота, хіба толькі тады, калі садзіўся за стол пасілкавацца або калі спаў. Колас. Банэдык ішоў шырокімі крокамі, сам доўгі, як жардзіна, з ліпкай у зубах і без шапкі. Чарнышэвіч. Дзядзька Апанас выняў з зубоў сваю неразлучную піпку, пастукаў ёю аб пазногаць вялікага пальца. Якімовіч.
[Ад фр. pope — люлька.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
полк, палка, м.
1. Самастойная вайсковая адзінка, якая звычайна ўваходзіць у склад дывізіі або брыгады. Стралковы полк. □ Задача ўзвода, як і ўсяго палка, была — заняць рэйхстаг... Хомчанка. Праходзяць за ротаю рота гвардзейскія нашы палкі. Аўрамчык.
2. перан.; чаго. Вялікая колькасць, мноства. [Камендант:] — За ім [Шэметам], відаць, полк падшыванцаў стаіць. Бажко. Стаяць палкі баравікоў; дрыжыць басок чмяліны. Вялюгін.
•••
Кавалергардскі полк — першы полк гвардзейскай цяжкай кавалерыі, які ахоўваў асоб царскай фаміліі.
У нашым палку прыбыло гл. прыбыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
company
[ˈkʌmpəni]
n., pl. -nies
1) кампа́нія f. (гандлёвая); тава́рыства n.
2) кампа́нія f. (тава́рыская)
to behave well in company — до́бра трыма́цца ў кампа́ніі
3) informal госьць -я m., го́сьця f.
4) тава́рыства, сябро́ўства n.
5) Milit. ро́та f.
•
- bear company
- keep company
- part company
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
жва́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Паўторнае перажоўванне жвачнымі жывёламі ежы, якая адрыгаецца ў поласць рота. Згубіць жвачку. // Ежа, якая паўторна перажоўваецца. Падласка ляжыць каля плота, на сонейку, спакойна глядзіць і перажоўвае жвачку. Брыль.
2. Разм. Гумка, табака і інш., якія ўжываюцца для жавання. Гум[а]вую жвачку жуе У крэсле заморскім палкоўнік. Калачынскі. // перан. Нуднае, надакучлівае паўтарэнне аднаго і таго ж. Пішам пра сучаснікаў мы сумна — Траскатня ці жвачка са слязой. Панчанка.
•••
Жаваць жвачку гл. жаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., каго-што.
1. Браць рэзкім паспешлівым рухам рукі, зубоў, рота.
Х. кнігі і хутка складваць у партфель.
2. 3 цяжкасцю або прагна дыхаць.
Х. ротам паветра.
3. Лавіць, затрымліваць, браць сілай каго-н. (разм.).
Х. хуліганаў.
4. перан. Хутка, прагна ўспрымаць што-н., засвойваць на хаду (разм.).
5. 3 прагнасцю браць, купляць без разбору (разм.).
Х. што папала.
6. безас. Быць дастатковым.
Не хапае часу.
У нас усяго хапае.
|| зак. схапі́ць, схаплю́, схо́піш, схо́піць; схо́плены (да 1—4 знач.) і хапі́ць, хаплю́, хо́піш, хо́піць; хо́плены (да 1 знач.).
|| аднакр. хапану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́, (да 1, 2 і 4 знач.).
|| наз. хапа́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
За́ядзі ’мыт’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. наўг. заеди ’астаткі ежы ў кутках рота’, ’мыт’, іван. за́едень, самар., урал. за́едни, урал., краснаяр. за́еды, наўг. за́еды ’мыт’, наўг., алан., чаляб. за́едь ’камень на зубах у каня’, укр. заїди ’мыт’. Магчыма ўзвесці ўсх.-слав. слова (*за‑ѣд‑ з рознымі фармантамі: ‑а, ‑ь, ‑ьнь) да дзеяслова заѣд‑ати (з коранем ѣд‑, гл. есці) паводле ўяўлення пра паходжанне ’мыта’ ад ’заядання’. Параўн. блізкае структурна славен. zajȇd(a) ’заліў, грот’ на базе пераносу значэння дзеяслова. Параўн. яшчэ літ. *žaizdà ’рана’ < *žaidda (Буга, Rinkt., 1, 292; Фрэнкель, 1285; Покарны, I, 425, усе без слав. паралелей), што, аднак, няпэўна, бо пры суадноснасці з і.-е. *gʼhei‑ чакалася б *zajьd‑ ці *zěd‑, а не za(j)ěd. Да семантыкі гл. яшчэ Аткупшчыкоў. Зб. памяці Ларына, 206.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
A
[eɪ]
n., pl. As or A’s
1) пе́ршая лі́тара анге́льскага альфабэ́ту
2) найле́пшы, пе́ршы
Grade A eggs — я́йкі найвышэ́йшага гату́нку
Company A in an infantry battalion — пе́ршая ро́та пяхо́тнага батальёну
3) выда́тна (шко́льная адзна́ка)
to get an A in Belarusian — атрыма́ць выда́тна зь белару́скае мо́вы
4) Mus. ля
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)