Sero est in periculis consilium quaerere
Позна шукаць параду ў час небяспекі.
Поздно искать совет во время опасности.
бел. He тады сабак карміць, як на паляванне ісці. Не тады вучыцца плаваць, як вада ў рот цячэ.
рус. Не тогда кормить да поить, когда корову доить. Поздно щуке на сковороде вспоминать о воде. Схватился Савва, как жена сшила саван.
фр. Après fait ne vaut souhait (После дела не стоит спрашивать совета).
англ. It is late to seek advice after you have run into danger (Попав в беду, поздно спрашивать совета).
нем. Unzeitige Gabe ist nicht dankenswert (Несвоевременное подношение недостойно благодарности).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Galeatum sero duelli poenitet
Узброенаму/са шлемам на галаве позна шкадаваць аб вайне.
Вооружённому/со шлемом на голове поздно сожалеть о войне.
бел. Калі з роду баравік, то лезь, браце, у кошык. Не даўшы слова ‒ крапіся, а даўшы ‒ дзяржыся. Калі ўлез у дугу, не кажы: не магу.
рус. Назвался груздем, полезай в кузов. Взялся за гуж, не говори, что не дюж.
фр. Quand le vin est tiré il faut le boire (Когда вино налито, его надо пить).
англ. In for a penny, in for a pound (Как ввязался за пени, иди и за фунт).
нем. Wenn schon, denn schon (Делать так делать).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
spät
1.
a по́зні
am ~en Ábend — по́знім ве́чарам
bis ~ in die Nacht hinéin — да по́зняй но́чы
wie ~ ist es? — като́рая гадзі́на?
2.
adv по́зна
zu ~ kómmen* — пазні́цца
◊ wer zu ~ kommt, hat das Náchsehen — ≅ хто зява́е, той фі́гу ма́е
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
however
[haʊˈevər]
1.
conj.
тым ня менш, адна́к, ня гле́дзячы на гэ́та
2.
adv.
1) як бы ні, як ні
However late it is — як ні по́зна
I’ll come, however busy I am — Я прыйду́, як бы я ні быў заня́ты
2) informal як то́лькі
However did you get so dirty? — Як то́лькі ты гэ́так заму́рзаўся?
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
падвярну́цца, ‑вярнуся, ‑вернешся, ‑вернецца; зак.
1. Няёмка падагнуцца, схіліцца ўбок. Рука з компасам падвярнулася пад кабуру, і ад пісталета стрэлка размагніцілася. Карпюк. // Вывіхнуцца, аказацца пашкоджаным (пра ногі, рукі). — Ступіць не магу, — крывячыся ад болю, сказаў Паўлік.. — Ступіў нядобра, а.. [нага] неяк падвярнулася і ажно трэснула. Бяганская.
2. Разм. Выпадкова сустрэцца, аказацца побач. Падвярнуўся знаёмы. Падвярнуўся пакупнік. □ З Ялты [Ірма і Яругін] вярталіся позна. Добра яшчэ, што падвярнулася таксі: яно падвезла пад самы корпус, дзе жыў Яругін. Карамазаў. Толькі паспела [Кацярына] скончыць дзесяцігодку, як падвярнуўся нейкі геолаг, высватаў.. і Міканор іх толькі і бачыў. Ракітны. // Выпасці, прыйсціся на чыю‑н. долю. Падвярнулася бяда. □ [Нам] падвярнуўся зручны выпадак значна папоўніць фонд на абарону Радзімы. Казлоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыстасава́цца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; зак.
1. Асвоіўшыся з чым‑н., набыць навыкі, уменне жыць, працаваць, абыходзіцца ў пэўных абставінах. Шмат якія пароды дзікіх жывёл звяліся. Іншыя прыстасаваліся да новых умоў жыцця. В. Вольскі. Яго заскарузлы розум змушан быў паварушыцца і накіраваць мыслі крыху ў іншы бок, каб лаўчэй прыстасавацца да гэтага вандроўніцкага жыцця і не згінуць. Колас. // Пагард. Скрываючы свае намеры, погляды, пачаць дзейнічаць па-новаму ў новых абставінах. — Гэта.. [Аляксей Ісаевіч] прыстасаваўся ўжо. Калі нашы вернуцца, дык скажа: я быў чысцільшчыкам, — выказаў здагадку Петрык. Хомчанка.
2. Прымасціцца, прыладзіцца дзе‑н. Калі позна ноччу былі памыты ўсе катлы.., Пасмітны прыстасаваўся ў куточку, выняў запаветны сшытак і пачаў пісаць. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расста́цца, ‑стануся, ‑станешся, ‑станецца; заг. расстанься; зак.
1. Развітаўшыся, разысціся. На гэтым яны рассталіся, а назаўтра раніцай Вера была ўжо ў Зоі Максімаўны. Пальчэўскі. [Андрэй і Косця] рассталіся, калі першыя агністыя прамені сонца пырснулі з-за небасхілу. Чарнышэвіч. // Разлучыцца з кім‑н. [Лабановіч] успамінаў Выганаўскую школу, вучняў, знаёмых, сялян, з якімі ён здружыўся і з якімі расстаўся так раптоўна і нават трагічна. Колас. // З’ехаць адкуль‑н. [Энрыка Фермі] З Венецыяй расстаўся і з Неапалем, Пакінуў назаўсёды дзіўны Рым. І. Калеснік.
2. перан. Адмовіцца ад каго‑, чаго‑н. Кастусь позна лёг спаць: не мог расстацца з кнігаю. С. Александровіч. Не, Шайпак не расстанецца з марай сваёй, Будзе станцыі ставіць ён і над вадой!.. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
soon [su:n] adv.
1. ху́тка, ско́ра, неўзаба́ве; ра́на;
how soon? калі́ ? як ху́тка?;
as soon as possible як мага́ хутчэ́й;
no sooner than як то́лькі, ледзь
2. ахво́тна;
I’d sooner die than marry you! Хутчэй памру, чым выйду за цябе замуж!;
I’d sooner stay here. Я лепш застануся тут.
♦
no sooner said than done ска́зана – зро́блена;
sooner or later ра́на ці по́зна;
the sooner, the better чым ране́й, тым лепш
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
лепш
1. (выш. ст ад добра) bésser, um so bésser;
як мо́жна лепш so gut wie möglich, béstmöglich;
2. у знач вык líeber;
лепш за ўсе am bésten;
лепш не пыта́йся frag líeber nicht;
адзі́н ро́зум до́бра, а два лепш vier Áugen séhen mehr als zwei;
лепш не трэ́ба! líeber nicht!;
◊ лепш по́зна, чым ні́ко́лі bésser spät als nie
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Бу́лка ’белы хлеб’ (Карскі 1, Сцяшк.), ’пшанічны хлеб’ (Сцяц. Нар., Вешт.), ’жытні хлеб’ (Касп., Нас., Шн.), ’бохан хлеба’ (Бяльк.). Гл. яшчэ Бесар., Федар., 2. Падрабязна агляд значэнняў Сцяц. Нар., 25 (які лічыць, што найбольш пашыранае і даўняе значэнне ’пшанічнае печыва дзецям’). Рус. бу́лка, укр. бу́лка. Лічыцца запазычаннем з польск. bułka ’тс’ (вядомае з XV ст.). Праабражэнскі, 1, 52; Брукнер, 48; Слаўскі, 1, 50; Бернекер, 100; Рудніцкі, 251; Шанскі, 1, Б, 222. Аб запазычанні сведчыць тое, што ва ўсх.-слав. мовах слова з’явілася вельмі позна: у рус. і ўкр. з XVIII ст., у бел., мабыць, таксама (няма ў Булыкі). Крыніца польскага слова не вельмі пэўная (італ.; франц. boule ’круглы хлеб’, с.-в.-ням. biule ’шышка і г. д.’, швед. bulle ’хлеб, булка і да т. п.’; Слаўскі, 1, 50). Вельмі няпэўныя версіі пра роднаснасць усх.-слав. бу́лка з булава́, булды́рь і г. д. (так Фасмер, 1, 239; там і агляд іншых параўнанняў). Да слова бу́лка параўн. яшчэ Вештарт, Лекс. Палесся, 107–110.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)