Калёўка ’спецыяльны рубанак для выстругання дошак і планак з фігурнымі краямі (багетаў, карнізаў і інш.)’ (БРС, ТСБМ; драг., Жыв. сл.; Касп., Клім., Мат. Гом.), ’фігурны профіль дошкі або бруска, які атрымліваецца струганнем’ (ТСБМ, Мат. Гом.). У рус. мове адзначана калёвка ’жалабок, канаўка (у сталярнай справе)’, колёвки ’паглыбленні, выемкі, канаўкі ў налічніках; розныя ўпрыгожанні на іх’. На рус. слова звярнуў увагу яшчэ Матцэнаўэр (LF, 8, 41), які лічыў, што яно запазычана з франц. cale ’клін, падстаўка’, супраць Фасмер (2, 166). Ён лічыць асноўнай формай дзеяслоў калевать ’выдзёўбваць, выразаць (карніз, жалабок)’, для якога ў якасці крыніцы запазычання мяркуецца (aus) kehlen у тым жа значэнні. З пункту погляду рэаліі такая этымалогія можа быць прынята; аднак няясным застаецца шлях запазычання. Лінгвагеаграфія выразу (калі толькі бел. слова не запазычана параўнальна позна з рус. мовы) сведчыць аб магчымым польскім пасрэдніцтве.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шко́дзіць несов. вреди́ть;

во́раг стара́ецца ш. нам — враг стара́ется вреди́ть нам;

курэ́нне ш. здаро́ўю — куре́ние вреди́т здоро́вью;

◊ не ш. — а) не меша́ет, не вре́дно; б) подело́м, по заслу́гам, так и сле́дует;

хто по́зна хо́дзіць, той сам сабе́ ш. — посл. по́зднему го́стю — ко́сти

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дово́льно​I нареч.

1. (при прил. и нареч.) даво́лі, до́сыць;

дово́льно дли́нный даво́лі (до́сыць) до́ўгі;

дово́льно по́здно даво́лі (до́сыць) по́зна;

2. (в смысле «прекратить») го́дзе, до́сыць, хо́піць;

дово́льно спо́рить! го́дзе (до́сыць, хо́піць) спрача́цца!;

3. (в смысле «достаточно», «хватит») хо́піць, до́сыць, даво́лі;

э́того дово́льно гэ́тага хо́піць (до́сыць, даво́лі).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ли​I (ли, ль) союз ці (ли ставится после слова, к которому относится, а ці — перед словом, к которому относится);

он не по́мнит, ви́дел ли он его́ ён не по́мніць, ці ба́чыў ён яго́;

ра́но ль, по́здно ли, но приду́ ці ра́на, ці по́зна, але прыйду́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Sero est in periculis consilium quaerere

Позна шукаць параду ў час небяспекі.

Поздно искать совет во время опасности.

бел. He тады сабак карміць, як на паляванне ісці. Не тады вучыцца плаваць, як вада ў рот цячэ.

рус. Не тогда кормить да поить, когда корову доить. Поздно щуке на сковороде вспоминать о воде. Схватился Савва, как жена сшила саван.

фр. Après fait ne vaut souhait (После дела не стоит спрашивать совета).

англ. It is late to seek advice after you have run into danger (Попав в беду, поздно спрашивать совета).

нем. Unzeitige Gabe ist nicht dankenswert (Несвоевременное подношение недостойно благодарности).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Galeatum sero duelli poenitet

Узброенаму/са шлемам на галаве позна шкадаваць аб вайне.

Вооружённому/со шлемом на голове поздно сожалеть о войне.

бел. Калі з роду баравік, то лезь, браце, у кошык. Не даўшы слова ‒ крапіся, а даўшы ‒ дзяржыся. Калі ўлез у дугу, не кажы: не магу.

рус. Назвался груздем, полезай в кузов. Взялся за гуж, не говори, что не дюж.

фр. Quand le vin est tiré il faut le boire (Когда вино налито, его надо пить).

англ. In for a penny, in for a pound (Как ввязался за пени, иди и за фунт).

нем. Wenn schon, denn schon (Делать так делать).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

spät

1.

a по́зні

am ~en Ábend — по́знім ве́чарам

bis ~ in die Nacht hinéin — да по́зняй но́чы

wie ~ ist es? — като́рая гадзі́на?

2.

adv по́зна

zu ~ kómmen* — пазні́цца

◊ wer zu ~ kommt, hat das Náchsehen — ≅ хто зява́е, той фі́гу ма́е

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

however

[haʊˈevər]

1.

conj.

тым ня менш, адна́к, ня гле́дзячы на гэ́та

2.

adv.

1) як бы ні, як ні

However late it is — як ні по́зна

I’ll come, however busy I am — Я прыйду́, як бы я ні быў заня́ты

2) informal як то́лькі

However did you get so dirty? — Як то́лькі ты гэ́так заму́рзаўся?

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

падвярну́цца, ‑вярнуся, ‑вернешся, ‑вернецца; зак.

1. Няёмка падагнуцца, схіліцца ўбок. Рука з компасам падвярнулася пад кабуру, і ад пісталета стрэлка размагніцілася. Карпюк. // Вывіхнуцца, аказацца пашкоджаным (пра ногі, рукі). — Ступіць не магу, — крывячыся ад болю, сказаў Паўлік.. — Ступіў нядобра, а.. [нага] неяк падвярнулася і ажно трэснула. Бяганская.

2. Разм. Выпадкова сустрэцца, аказацца побач. Падвярнуўся знаёмы. Падвярнуўся пакупнік. □ З Ялты [Ірма і Яругін] вярталіся позна. Добра яшчэ, што падвярнулася таксі: яно падвезла пад самы корпус, дзе жыў Яругін. Карамазаў. Толькі паспела [Кацярына] скончыць дзесяцігодку, як падвярнуўся нейкі геолаг, высватаў.. і Міканор іх толькі і бачыў. Ракітны. // Выпасці, прыйсціся на чыю‑н. долю. Падвярнулася бяда. □ [Нам] падвярнуўся зручны выпадак значна папоўніць фонд на абарону Радзімы. Казлоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыстасава́цца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; зак.

1. Асвоіўшыся з чым‑н., набыць навыкі, уменне жыць, працаваць, абыходзіцца ў пэўных абставінах. Шмат якія пароды дзікіх жывёл звяліся. Іншыя прыстасаваліся да новых умоў жыцця. В. Вольскі. Яго заскарузлы розум змушан быў паварушыцца і накіраваць мыслі крыху ў іншы бок, каб лаўчэй прыстасавацца да гэтага вандроўніцкага жыцця і не згінуць. Колас. // Пагард. Скрываючы свае намеры, погляды, пачаць дзейнічаць па-новаму ў новых абставінах. — Гэта.. [Аляксей Ісаевіч] прыстасаваўся ўжо. Калі нашы вернуцца, дык скажа: я быў чысцільшчыкам, — выказаў здагадку Петрык. Хомчанка.

2. Прымасціцца, прыладзіцца дзе‑н. Калі позна ноччу былі памыты ўсе катлы.., Пасмітны прыстасаваўся ў куточку, выняў запаветны сшытак і пачаў пісаць. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)