АКЕРМА́НСКАЯ КАНВЕ́НЦЫЯ 1826.

Падпісана паміж Расіяй і Турцыяй 7 кастр. ў г. Акерман (цяпер г. Белгарад-Днястроўскі, Украіна). Дапаўняла Бухарэсцкі мірны дагавор 1812, пашырыла ўплыў Расіі на Балканах. Турцыя прызнала размежавальную лінію на Дунаі, Расія атрымала права на свабоду гандлю на тэр. Турцыі і суднаходства ў яе водах, у Дунайскіх княствах аднаўлялася мясц. самакіраванне, вызначаліся прынцыпы будучага ладу Сербіі.

т. 1, с. 190

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Смі́рны ‘ціхі, маўклівы, рахманы’ (Некр. і Байк., Жд. 3), смір (сміръ) ‘цішыня, спакой’ (Нас.), сміры́цца ‘памірыцца’ (мін., Сл. ПЗБ), смі́рна ‘навыцяжку, не варушачыся і не размаўляючы (пра стойку пры камандзе)’ (ТСБМ), ‘сціпла, нясмела, скромна’ (Бяльк.), смірне́ць ‘станавіцца ціхім’ (Нас.), Вытворныя ад мір ‘цішыня, спакой’ (Праабражэнскі, 2, 336; Махэк₂, 364). Аналагічныя дэрываты і ў іншых славянскіх мовах: рус. сми́рный, сми́рно!, укр. сми́рный, смирни́ты, чэш. smírny, (u)smířiti, серб.-харв. сме̑ран ‘скромны, рахманы, мірны’, балг. сми́рен ‘уціхаміраны’, сми́ря ‘супакоіць, уціхамірыць’, макед. смирен ‘спакойны, ціхі, рахманы’, смири ‘супакоіць, прымірыць’, ст.-слав. съмѣрѥнъ (съмѣрьнъ) ‘уціхаміраны, пакорны, прыніжаны’. Дапускаецца змяшэнне вытворных ад *mirъ і *měra ў познепраславянскі перыяд (ЕСУМ, 5, 322).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вясе́лле, ‑я, н.

1. Абрад шлюбу і ўрачыстасць, святкаванне, звязанае з гэтым. Згуляць вяселле.

2. Шлюбны поезд. Выскаквалі з двароў дзеці, .. крычалі на ўсе галасы: — Вяселле едзе! Лынькоў.

3. Разм. Вясёлае правядзенне часу; гульні, забавы. Прымітыўнае вяселле ціхіх людзей не пералятае сваімі зыкамі далей саламяных стрэх. Чорны. У мірны час людзі не заўважалі імклівай плыні часу. У свабоднай працы, у адпачынку, у вяселлі .. дні і тыдні ляцелі незаўважна. Шамякін.

•••

Залатое вяселле — пяцідзесяцігоддзе сямейнага жыцця.

Сярэбранае вяселле — дваццаціпяцігоддзе сямейнага жыцця.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

настра́иватьсяII несов.

1. муз., радио настро́йвацца, нала́джвацца;

2. (приходить в какое-л. настроение, расположение) настро́йвацца;

настра́иваться на ми́рный лад настро́йвацца на мі́рны лад;

3. страд. настро́йвацца; нала́джвацца; падбухто́рвацца; падбіва́цца; падгаво́рвацца; см. настра́иватьII.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нейтралітэ́т

(ням. Neutralität, ад лац. neutralis = які не належыць ні таму, ні другому)

1) неўмяшанне ў вайну паміж іншымі дзяржавамі, а ў мірны час адмаўленне ад удзелу ў ваенных блоках;

2) неўмяшанне ў чужыя спрэчкі, канфлікты.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

дагаво́р, -ру, (о документе) -ра м. догово́р;

д. аб ненапа́дзе — догово́р о ненападе́нии;

гандлёвы д. — торго́вый догово́р;

д. аб узаемадапамо́зе — догово́р о взаимопо́мощи;

гаранты́йны д. — гаранти́йный догово́р;

калекты́ўны д. — коллекти́вный догово́р;

мі́рны д. — ми́рный догово́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спако́йны rhig, still; gelssen (ураўнаважаны); fredlich (мірны);

спако́йны настро́й usgeglichene Stmmung;

спако́йнае мо́ра stlles [glttes] Meer;

са спако́йным сумле́ннем mit gtem [rhigem, rinem] Gewssen;

спако́йнай но́чы gute Nacht!;

бу́дзьце спако́йны Sie können ganz berhigt sein!; darauf können Sie sich verlssen!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

АЛІ́ЎСКІ МІР 1660,

мірны дагавор паміж Швецыяй і Рэччу Паспалітай з яе саюзнікамі Аўстрыяй і Брандэнбургам. Падпісаны 3.5.1660 у Аліўскім манастыры паблізу Гданьска пры пасрэдніцтве Францыі. Завяршыў (разам з Капенгагенскім мірам 1660) Паўночную вайну 1655—60. Паводле Аліўскага міру кароль Рэчы Паспалітай Ян II Казімір адмовіўся ад прэтэнзій на швед. карону. Швецыя замацавала за сабой Эстляндыю з в-вам Эзель і амаль усю Ліфляндыю, захопленыя ёй у 16 — пач. 17 ст.

т. 1, с. 261

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГІЕРО́Н II (грэч. Hierōn) Малодшы

(каля 306 — каля 215 да н.э.),

тыран у Сіракузах (Сіцылія) каля 268 — каля 215 да н.э., насіў тытул цара. У 265 вёў паспяховую барацьбу з мамертынцамі (італьян. наёмнікі). У пач. 1-й Пунічнай вайны (264—241) падтрымліваў карфагенян, пасля асады Рымам Месаны і Сіракузаў заключыў у 263 мірны дагавор з Рымам, чым забяспечыў незалежнасць Сіракузаў. У 2-й Пунічнай вайне (218—201) выступаў на баку Рыма. Заахвочваў развіццё земляробства, рамёстваў, будаўніцтва.

т. 5, с. 241

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

догово́р м. дагаво́р, -ру; дамо́ва, -вы ж.; (о документе) дагаво́р, -ра м.; (условие) умова, -вы ж.;

ми́рный догово́р мі́рны дагаво́р; мі́рная дамо́ва;

догово́р о ненападе́нии дагаво́р аб ненападзе́нні;

торго́вый догово́р гандлёвы дагаво́р;

догово́р о взаимопо́мощи дагаво́р (дамо́ва) аб узаемадапамо́зе;

гаранти́йный догово́р гаранты́йны дагаво́р;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)