грыфо́н
(фр. griffon)
1) даўгашэрсны сабака з пароды выжлаў;
2) крылаты леў з арлінай галавой у антычнай міфалогіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
перыфра́за
(гр. periphrasis)
від тропа, выраз, які з’яўляецца апісальнай перадачай прамога значэння слова (напр. «цар звяроў» замест «леў»).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
завядзёнка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Разм. Звычай, традыцыя. Завядзёнка такая была ў горадзе: амаль усе маладыя людзі выходзілі гуляць на Савецкую вуліцу. Сабаленка. Леў Раманавіч запрасіў Сяльчонка ў хату. Марына сустрэла іх, па даўняй завядзёнцы, нізкім паклонам. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхвалі́ць, ‑хвалю, ‑хваліш, ‑хваліць; зак., каго-што.
Вельмі, не адзін раз пахваліць; высока ацаніць. [Піліп:] — Пойдзем у клуб, пачытаеш, як там цябе ў заводскай насценгазеце расхвалілі. Кулакоўскі. І так расхваліў .. [Іван] сваё царства, што леў адразу згадзіўся ўцякаць з ім. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нясце́рпны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які цяжка, нельга цярпець; невыносны. Нясцерпны холад. Нясцерпная спёка. □ Ад нясцерпнага болю Жодзінаў страціў прытомнасць. Мяжэвіч. Гул ішоў з неба, залітага нясцерпным сонечным ззяннем. Самуйлёнак. // Нязносны, назойлівы. Леў Раманавіч пачаў дакараць сябе. Ён, сапраўды, нясцерпны чалавек. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
марскі́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да мора, уласцівы мору (у 1 знач.). Марское дно. Марская вада. □ Халодны полаг снегападу Укрыў марскія берагі. А. Александровіч. // Які бывае, адбываецца на моры. Марское плаванне. Марскі бой. // Які жыве або расце ў моры. Марскія водарасці.
2. Звязаны з плаваннем на моры. Марскі флот. // Звязаны з флотам. Марское вучылішча. Марскі шпіталь. // Прызначаны для маракоў. Марская куртка. Марская роба.
•••
Марская зорка гл. зорка.
Марская капуста гл. капуста.
Марская карова гл. карова.
Марская міля гл. міля.
Марская хвароба гл. хвароба.
Марскі вузел гл. вузел.
Марскі кот гл. кот.
Марскі леў гл. леў.
Марскі воўк гл. воўк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Львіны зеў ’зарніца звычайная, лянок, Linaria vulgaris Mill.’ (Бейл.). Да леў і зеў (гл.). Матывацыя: кветка падобна да морды льва. Параўн. чэш. paštička, paščeka, славац. pyšťok, pyštek ’морда, лыч, пашча’ або чэш. pséček (< pes ’сабака’); лац. caput canis, ням. Hundskopf для львінага зева, Antirrhinum majus L., рус. дан. львиные ротики ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цар, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Тытул манарха ў некаторых краінах, а таксама асоба, якая мае такі тытул.
2. перан., каго-чаго. Першы, лепшы ў якіх-н. адносінах сярод сабе падобных.
Леў — цар звяроў.
◊
Без цара ў галаве хто (разм.) — пра неразумнага, дурнаватага чалавека.
|| памянш.-зніж. царо́к, -рка́, -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 знач.).
|| ж. цары́ца, -ы, мн. -ы, -ры́ц.
|| прым. царо́ў, -о́ва (да 1 знач.) і ца́рскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасвятле́ць сов., прям., перен. просветле́ть;
не́ба ~ле́ла — не́бо просветле́ло;
у галаве́ ~ле́ла — безл. в голове́ просветле́ло;
твар ~ле́ў — лицо́ просветле́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
карале́ва, ‑ы; Р мн. ‑леў; ж.
1. Жан. да кароль (у 1 знач.). // перан.; чаго або якая. Разм. Пра жанчыну, якая вылучаецца сярод іншых у якіх‑н. адносінах, у якой‑н. дзейнасці. Каралева балю. Каралева прыгажосці.
2. Жонка караля.
3. Разм. У шахматах — тое, што і ферзь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)