радыка́льны

(с.-лац. radicalis = карэнны, ад лац. radix = корань)

1) які мае адносіны да радыкалізму 1 (напр. р-ая партыя, р-ыя перакананні);

2) перан. рашучы, карэнны (напр. р-ыя меры).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Жу́піць ’размаўляць’ (ТСБМ). Рус. алан. жу́пить ’крычаць (пра птушак)’, жупе́ть ’спяваць (пра птушак)’. Трубачоў (Слав. языкозн., V, 179) лічыць прасл. дыялектызмам *župiti. І.‑е. корань *geu‑ (Покарны, 1, 393, 403) суадносіцца з *gō̆u‑ (параўн. гутарыць, гаварыць), прадстаўлены яшчэ ў жук, жузнець (гл.). Фасмер, 2, 67 (з пытальнікам «да жук?»). Корань *geu пашыраны элементам ‑p‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вы́караніць (БРС, Гарэц., Нас., Шат., Бяльк.). Рус. вы́коренить, укр. ви́коренити, польск. wykorzenić і г. д. Да корань (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

З’е́д ’шрам’ (Мат. Гом.). Відаць, бяссуфіксны назоўнік ад зʼесці, jьz‑ěd‑ti ’сапсаваць, грызучы’. Корань *ěd‑. Гл. ежа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Закатру́піць, закатру́піті ’забіць’ (Сл. паўн.-зах.). З польск. zakatrupić ’тс’, дзе za‑, ka‑, прэфіксальныя, а корань trup‑ (гл. труп).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

За́шчыт ’франтон’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. ст.-польск. zaszczyt ’заслона’. Бел. рэгіянальнае слова, відаць, з польск. Корань гл. шчыт.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зеркі ’вочы’, ’іскры’, ’зоркі’ (Нас.). Відаць, утворана ад *zьr‑ з суф. ‑ък‑; корань, прадстаўлены ў зрэнкі, зрок, мае значэнне ’глядзець’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

здабыва́ць

1. (дастаць, знайсці) sich (D) verscháffen; áuftreiben* vt;

2. (з нетраў зямлі) fördern vt, gewínnen* vt;

3. перан (дамагчыся чаго-н) erréichen vt, erríngen* vt;

здабыва́ць ко́рань матэм die Wúrzel zíehen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

stool

[stu:l]

1.

n.

1) усло́н -а m., зэ́даль -ля m.; сто́лак, сто́лачак -ка m., табурэ́тка f.

2) Med. стул -у m., спаражне́ньне n.

3) ко́рань або́ пень, які́ пуска́е па́расткі

2.

v.i.

пуска́ць па́расткі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Маташнік 1 лекавы ’белакапытнік гібрыдны, Petasites hybridus (L.) Gaertu’ (маг., Кіс.). Укр. мато́чник ’Petasites officinalis’. Назва расліны перанесена з ма́тачнік 5 паводле падабенства формы ліста (як і назва падбел — ва ўкр., рус., чэш. мовах).

Маташнік 2 ’залозніца крылатая, Scrophularia alata Gilib.’ (маг., Кіс.). Няясна. Магчыма, да ма́ціца (гл.), ’галоўны корань у дрэве’ паводле падабенства: у залозніцы таксама корань вялікі, вузлаваты.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)