утулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак., што.

1. у што. Схаваць або (пра галаву) уцягнуць, увабраць унутр чаго-н.

У. твар у каўнер.

У. галаву ў плечы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыціснуць (вушы) да галавы (пра каня і пад.).

Конь утуліў вушы.

|| незак. уту́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Расхры́даны (разхры́даны) ’з незашпіленым каўнерам; з незакрытай шыяй і грудзямі’ (Растарг.), сюды ж разхры́дацца ’не зашпіліць сукенку, каўнер; быць з незакрытай шыяй і грудзямі’, разхры́да ’неахайны, з незашпіленым каўнерам’ (там жа). Гл. хрыда.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бабро́вы бобро́вый;

б. каўне́р — бобро́вый воротни́к;

○ б. струме́нь — фарм. бобро́вая струя́;

~выя го́ны — уст. бобро́вые го́ны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

велікава́ты, ‑ая, ‑ае.

Крыху большы, чым патрэбна. Велікаваты каўнер. Велікаватая шапка. // Даволі вялікі. Я ўвайшоў у велікаваты пакой з крыху гарбатаю падлогаю пасярэдзіне. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́страчыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

Прастрачыць што‑н. у розных месцах, пакрыць строчкаю ўсю паверхню чаго‑н. Выстрачыць каўнер. // Вышыць строчкай які‑н. узор.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шы́варат, ‑а, М ‑раце, м.

Разм. Каўнер. Максім засмяяўся сухім смехам ды ўзяў старасту за шыварат... Каваль.

•••

Шыварат-навыварат — не так, як трэба; наадварот.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жаро́лка ’шыбеніца’ (ЭШ). Параўн. рус. дан., цвяр. жере́лка, жерёлка ’каўнер’, кур., маск., куйбыш. ’бусы’. Відаць, той самы семантычны ход, што ў фраземе сталыпінскі гальштук ’кара праз павешанне’. Корань прадстаўлены ў жарало́ (гл.) са знач. ’горла’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пералі́нка ’вышыўка’ (акц., Мат. Гом.), параўн. рус. сіб. перели́на ’шырокі каўнер да плеч на сукенцы; верхняя частка кашулі, сукенкі; вышытая верхняя частка фартуха’. З рус. пелери́на ’палярына’, пачатак слова збліжаны да пере‑, бел. пера- (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гафрырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., што.

Рабіць на якім‑н. гладкім матэрыяле (метале, тканіне, паперы і пад.) рады паралельных хвалепадобных складак. Гафрыраваць каўнер. Гафрыраваць бляху.

[Фр. gaufrer — адціскаць узор.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

памасі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго-што і без дап.

Масіраваць ​1 некаторы час. Чарэнда расшпіліў каўнер кіцеля і.. памасіраваў пальцамі на шыі скуру. Чыгрынаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)