1. Які лёгка прыліпае, прыстае; клейкі. Ліпкі грунт. Ліпкае павуцінне. □ Ногі правальваліся.., гразлі ў ліпкай, цягучай твані балота.Лынькоў.// Пакрыты слоем клейкага рэчыва. На алешніку лісце ўжо вялікае, але ліпкае, з чырванаватымі прожылкамі.Кулакоўскі.
2.перан.Разм. Неадчэпны, назойлівы. Ліпкі позірк. □ Міхась наліваў па шклянцы, і на душу яго зноў пачыналі капаць цёплыя, ліпкія кроплі Капейкавых слоў.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Каплі́вы ’цяжкі, марудны’ (красл.) фармальна мог утварыцца ад капаць, ^напіць (прасл.карт ’ліцца па кроплях’), як імчаць — імклівы, маўчаць — маўклівы, кеміць — кемлівы. Грынавецкене (Сл. паўн.-зах., 2, 405) суадносіць гэту лексему з літ.kapliuoti, лат.kaplot ’цяжка рабіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́капаны ’вельмі падобны’ (Юрч., Клім., Шатал.). Запазычана з польск.wykapany ’тс’, якое да капаць (гл.). Параўн. выліты, а таксама фразеалагізмы капачкі, брызачкі, кропелькі падабраць ’быць вельмі падобным’ (Янк. БФ, 180). Месца націску змянілася, відаць, пад уплывам іншых утварэнняў з прыст. вы‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
на́даўбень, ‑бня, м.
1. Жалезабетонная рэйка, тумба ці бервяно, якія ўбіваюцца або ўкопваюцца ў зямлю як процітанкавая загарода. Пры ўваходзе ў горад на ўсіх вуліцах былі пастаўлены крыжавіны з рэек і ўкапаны надаўбні.Сабаленка.Дзесяткі і сотні тысяч жыхароў сталіцы.. пачалі капаць акопы, супрацьтанкавыя равы, будаваць надаўбні, каб перагарадзіць ворагу дарогу да сталіцы.Паслядовіч.
2.Лаянк. Пра тупога, неразважлівага чалавека. Ну і надаўбень жа ён!
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасклада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Скласці ўсё, многае. Пасля скінулі з Міхалавага воза асіну, паскладалі на воз свае мяшкі з сенам і аброчныя торбы і на іх паклалі Міхала.Чорны.Мы насцягвалі ў лаўжы рознага ламачча, .. і паскладалі яго так, каб яно было відно з паветра.Сабаленка.
2. і без дап. Складаць некаторы час. — Я палезу капаць, — сказаў я, спыніўшы яго [бацьку]. — Ты паскладай.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
4. друкава́ць сенсацы́йную навіну́ (раней за іншых)
♦
scoop the poolinfml заграба́стаць уве́сь прыбы́так
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ска́пач ‘вілы (з двума зубамі) або крук для скідвання гною з воза’ (Янк. 3., Шатал.), ска́пыч ‘тс’ (Маяч., Бяльк.), ска́павіч ‘тс’ (Бяльк.), ско́пач ‘тс’ (паст., Сл. ПЗБ), скапа́ч ‘тс’ (Касп.), ско́піч ‘тс’ (Мат. Гом.). Польск.дыял.skopacz ‘тс’. Ад скапаць < капаць. Параўн. капач (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
canal
[kəˈnæl]1.
n.
1) кана́л -у m.
irrigation canal — араша́льны кана́л, трубаправо́д -у m.
2) Anat. кана́л (напр. стравава́льны, кішэ́чны)
2.
v.t.
капа́ць кана́л, право́дзіць кана́лы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
адкапа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Капаючы, адкрыць, дастаць з-пад чаго‑н.; вызваліць засыпанае, заваленае чым‑н. Пакуль адкапалі ракету, давялося папацець. Бурмакоў вырашыў перавезці яе куды-небудзь па імшару, каб часам буран не засыпаў зноў.Шыцік.Мішурын перавязаў сваю руку вышэй локця і пачаў гаўкаць на слых, адкуль стогне чалавек. Здаровай рукой ён яго неўзабаве адкапаў з-пад цэглы.Чорны.// Выкапаць. Гэты клён Той вясной я знайшоў у гаі, Адкапаў там ашчадна, Прынёс.Броўка.
2. Адкідаць што‑н. ад (з) чаго‑н. Адкапаць снег ад ганка.
3.Разм. Выканаўшы сваю норму, кончыць капаць, капацца. Траншэю.. [Пшанічны] вырашыў не капаць, хай гэта робіць Глечык, а ён ужо адкапаў сваё.Быкаў.// Зрабіцца непрыгодным для капання, знасіцца ад доўгага ўжывання. Гэта лапата сваё адкапала.
4.перан.Разм. Адшукаць, знайсці, здабыць што‑н. забытае, малавядомае і пад. Рыгор цяпер выконваў абавязкі загадчыка і выпадкова адкапаў артыкул у «бяздоннай папцы».Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
далако́п, ‑а, м.
Рабочы, які капае магілы. Далакопы ўзяліся за рыдлёўкі, натоўп пачаў разыходзіцца, расцякаючыся па сцежках, што вялі да выхаду з могільніка.Хадкевіч.Магіла была гатова. Апёршыся на лапаты, чакалі далакопы, калі закопваць ім.Вярцінскі.// Той, каму даручана капаць, раскопваць што‑н. [Вера:] Мы з Чарнавусам касцямі не займаемся, гэта Гарлахвацкі іх перабірае. А наша справа — мел, гліна, вапна, фасфарыты. Галоўны далакоп — Аляксандр Пятровіч, а я яму памагаю.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)