1.Змяя, гадзюка. [Бусел] ляціць з небасхілу, нішчыць гадаў гатовы...Дубоўка.
2.Разм.лаянк. Пра агіднага, шкоднага чалавека. Ота зірнуў на гаспадара, як на гадзюку, і спакойна сказаў: — Гад! Гнілая калода!Бядуля.Вораг ёсць вораг: грабежнік і кат, Не вер яму, гаду.Колас.
•••
Гад печаны — тое, што і гад (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыпу́чы, ‑ая, ‑ае.
Які ўтварае шыпенне. Шыпучая змяя. □ А ў полі пастухі палілі бульбоўнік і пырнік і, калі асядала магутнае, шыпучае полымя, пяклі ў прыску салодкую духавітую бульбу.Брыль.Як гаварыў [мужчына], дык праз зубы ішоў у яго шыпучы свіст.Чорны.// Які шыпіць ад выдзялення вуглякіслага газу (пра напіткі). Я выпіў шыпучай вады, уголас падбадзёрыў сябе: — Нічога, перажывём...Пінчук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
серпенці́н
(ад лац. serpens, -ntis = змяя)
мінерал класа сілікатаў белага, зялёнага і іншых колераў з разнастайнымі адценнямі; выкарыстоўваецца як абліцовачны матэрыял і для дэкаратыўных вырабаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
зві́ццасов.
1.в разн. знач. сви́ться;
ві́ка звіла́ся з аўсо́м — ви́ка свила́сь (переплелась) с овсо́м;
змяя́ звіла́ся ў клубо́к — змея́ свила́сь в клубо́к;
2. (в клубок) смота́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гі́дра ’гідра’, ’жывёла з класа паліпаў’ (БРС). Рус.ги́дра, укр.гі́дра. Запазычанне (у бел., магчыма, праз рус. мову) з новай латыні ў першай палавіне XIX ст. Слова ўзнікла на базе лац.hydra ’гідра, вадзяная змяя, міфалагічная жывёла’ (< грэч.). У гэтым значэнні крыніцай рус. слова (> бел.) было ням.Hydra (< лац. < грэч.). Гл. Шанскі, 1, Г, 69–70.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матру́на ’ліпа ў казках (з «бо́лным» гняздом, у якім жыве змяя Шкурапея)’ (Рам. 5), кам.матру́на‑коло́дыця, матрунка ’божая кароўка’ (З жыцця), ст.-бел.матрона ’матрона’ (XV ст.), якое са ст.-польск.matrona < лац.mātrōna ’тс’. Не выключана магчымасць запазычання праз рус. мову, у якой непасрэдна са ст.-грэч.Ματρώνα (Фасмер, 2, 583; Булыка, Запазыч., 199).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wąż
м.
1.змяя;
2. рукаў, кішка, шланг;
wąż gumowy — гумавы шланг;
mieć węża w kieszeni — скнарнічаць, скупіцца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
kríegen
I
vtразм. атры́мліваць, здабыва́ць
Húnger ~ — вы́галадацца
éinen Mann ~ — вы́йсці за́муж
er ist nicht tot zu ~ — ≅ ён жыву́чы як змяя́
II
viуст. ваява́ць, ве́сці вайну́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
вужа́ка, ‑і, ДМ ‑жа́цы, ж.
1.Разм. Агульная назва паўзуноў з доўгім гнуткім целам без ног; змяя.
2.перан. Пра ліхога, каварнага чалавека. Хіба ён [ляснічы] літасць сэрца мае? Ужо двух у службу запрагае: Адзін на рыбу — той у адборку.. Няма на іх, вужак, паморку.Колас.
3.узнач.прысл.вужа́кай. Звіваючыся, выгінаючыся. Рэчка Случ.. вужакай выкручвалася паміж пералескаў.«Маладосць».
•••
Віцца вужакайгл. віцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БАА́,
удаў звычайны (Constrictor constrictor), змяя падсямейства ўдаваў. 6 падвідаў. Пашыраны ў Амерыцы, пераважна ў трапічных лясах; падвід імператарскі ўдаў (Constrictor constrictor imperator) — у гарах; аргенцінскі ўдаў (Constrictor constrictor occidentalis) — у засушлівых стэпах. Жыве на глебе, па берагах рэк і ручаёў, на дрэвах.
Даўж. 2—5,5 м. Афарбоўка яркая, стракатая, з метал. бляскам. Малюнак цела вельмі разнастайны. Нараджае 3—64 дзіцяці даўж. па 0,5 м кожнае. Корміцца грызунамі, яшчаркамі, птушкамі. Маладыя асобіны добра прыручаюцца, у няволі жывуць да 10 і болей гадоў. Скура вельмі цэніцца за прыгожы ўзор.