Сярто́ліцца ’быць у неспакоі, неспакойна пачувацца, сядзець’ (лаг., Гіл.), ’выконваць доўгую і цяжкую работу’ (ушац., Нар. лекс.). Словаўтваральны варыянт да сёртаць (гл.): *sьrtati > *sьrt‑olʼa > sьrt‑ol‑iti (sę), што да прасл. *sьrt‑ < і.-е. *ser‑ ’цячы, рухацца’ (Варбат, Этимология–1975, 32–34). Параўноўваюць з балг. дыял. ср̥тим ’цяжка, з намаганнем працаваць’ (Пятлёва, Этимология–1985, 18). Сюды ж, магчыма, і ўкр. се́ртувати ’цягаць сюды і туды’, якое выводзіцца з польск. certować ’цырымоніцца, браць удзел у барацьбе, змагацца’ < лац. certo ’змагаюся’ (ЕСУМ, 5, 222), што не выключае кантамінацыі згаданых дзеясловаў. Адносна экспрэсіўнага суф. ‑oli‑ гл. Борысь, Etymologie, 697.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
scramble [ˈskræmbl] v.
1. кара́скацца, узбіра́цца; праціска́цца, прабіра́цца;
scramble over a wall перала́зіць це́раз сцяну́;
scramble among rocks кара́скацца па ска́лах
2. (for) змага́цца (каб захапіць што-н.);
scramble for one’s living з ця́жкасцямі зарабля́ць на жыццё
3. бо́ўтаць, узбо́ўтваць;
scramble eggs рабі́ць яе́чню-баўту́ху
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
stréiten
*
1.
vi
1) спрача́цца; свары́цца
mit sich (D) ~ — быць у нерашу́часці
2) (gegen, wider A) змага́цца (супраць каго-н.)
2.
(sich) спрача́цца; свары́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
conflict
[ˈkɑ:nflɪkt]
1.
n.
1) змага́ньне n., канфлі́кт -у m.
2) разыхо́джаньне n., супярэ́чнасьць f., калі́зія f.
conflict of opinions — супярэ́чнасьць пагля́даў
2. [kənˈflɪkt]
v.i.
1) быць у супярэ́чнасьці, пярэ́чыць; разыхо́дзіцца (у ду́мках)
2) змага́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
łamać się
łam|ać się
незак.
1. ламацца;
2. перан. змагацца;
~ać się z trudnościami — змагацца з цяжкасцямі;
3. дзяліцца, падзяляць;
~ać się chlebem — дзяліцца хлебам;
4. разбівацца;
fali ~ią się o dziób łodzi — хвалі разбіваюцца аб нос лодкі;
5. вагацца;
nie łamać się ! разм. трымайся!, не бойся!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
agonize
[ˈægənaɪz]
1.
v.i.
1) аганізава́ць, мо́цна паку́таваць, цярпе́ць (фізы́чна або́ мара́льна)
2) Figur. ро́спачна імкну́цца, змага́цца, му́чыцца
to agonize over a problem — му́чыцца над прабле́май; бі́цца, як ры́ба аб лёд
2.
v.t.
му́чыць, зьдзе́кавацца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
во́ля, -і, ж.
1. Здольнасць ажыццяўляць свае жаданні, пастаўленыя перад сабой мэты.
Сіла волі.
Выхаванне волі.
2. да чаго. Свядомае імкненне да ажыццяўлення чаго-н.
В. да перамогі.
3. Жаданне, патрабаванне.
Дыктаваць сваю волю.
Апошняя в. (запавет).
4. Улада, права.
Гэта ў тваёй волі.
Ваша добрая в. або в. ваша (рабіце, як лічыце патрэбным). На волю лёсу (без падтрымкі, дапамогі, нагляду).
5. Свабода ў праяўленні чаго-н.
Даць волю пачуццям.
Рукам волі не давай (не біся).
6. Свабода, незалежнасць; проціл. няволя.
Змагацца за волю і незалежнасць народа.
7. Становішча, пры якім жыццё чалавека, жывёл, птушак не абмежавана ўмовамі зняволення.
Выйсці на волю.
Выпусціць жураўля на волю.
8. Прастор, прыволле.
Тут дзецям в.
|| прым. валявы́, -а́я, -о́е (да 1 і 4 знач.).
Валявыя рашэнні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
bić się
незак. біцца; змагацца;
chłopcy biją się na podwórku — хлопцы б’юцца на падворку;
żołnierze bili się za ojczyznę — салдаты змагаліся за айчыну
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Перавя́ць, смал. перевя́ть ’парваць, перацерці (пра вяроўку, ліну)’ (Этимология–1981, 72). Да пера- (гл.) і вять ’рваць, церці’, якое да прасл. *vęti < і.-е. u̯en‑ ’біць, раніць’, гоц. wunds ’раніць’, англ. wen (< прагерм. *wanja), кімр. ym‑wan ’біцца, змагацца’, карнуэлск. gwane ’праколванне’, англ.-сакс. Wenn ’пухліна’, ’гуз ад удару’ і інш. < і.-е. *u̯a‑/*u̯o‑/*u̯ə‑, параўн. лат. vâts ’рана’, літ. votìs ’адкрытая скула, нарыў’. З гэтым дзеясловам са значэннем ’рваць, церці’, рус. валаг. вя́ха ’куча, бярэмя, ноша’, а таксама ’ўдар, аплявуха, грымак, кухталь’ (семантыка ’біць’) звязваецца бел. полац. вяхотка 2 (гл.) ’чарада, куча’, якое ў ЭСБМ (2, 336) падаецца з паметай “няясна” (Гарачава, Этимология–1981, 72–74).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
scrabble
[ˈskræbəl]
1.
v.
1) дра́паць, скрэ́бці; кара́скацца
2) крэ́мзаць, неаха́йна піса́ць
3) Figur. ро́спачна змага́цца
to scrabble for a living — бі́цца, як ры́ба аб лёд
2.
n.
1) дра́паньне n.; крэ́мзаньне n.
2) змага́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)