запечатле́ть о́браз совреме́нного челове́ка в литерату́ре адлюстрава́ць во́браз суча́снага чалаве́ка ў літарату́ры;
запечатле́ть поцелу́йуст. пацалава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
утрыма́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1.каго-што і чаго. Трымаючы, не даць упасці каму-, чаму-н.
Не ўтрымаў вясло ў руках.
2.што. Захаваць, зберагчы.
У. свае пазіцыі.
У. у памяці.
3.што. Пакінуць, не аддаць частку чаго-н. пры выплаце (афіц.).
У. дваццаць рублёў з зарплаты.
4.каго (што). Затрымаўшы, спыніць ці прымусіць застацца.
У такое надвор’е дзяцей у хаце не ўтрымаеш.
У. каня.
5.каго (што) ад чаго. Не даць зрабіць што-н.
У. ад неабдуманага ўчынку.
6.што і чаго. Не даць праявіцца чаму-н.
Слёз было не ў.
|| незак.утры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз.утры́мліванне, -я, н. (да 1, 2, 4 і 6 знач.) іутрыма́нне, -я, н. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гу́мар, ‑у, м.
1. Здольнасць заўважыць і паказаць у камічнай, дабрадушна-смешнай форме чые‑н. слабасці, недахопы. Чалавек з гумарам. □ Брыгадзір расказвае пра хлопца з яўным замілаваннем, з гэткім харошым задушэўным гумарам.Дадзіёмаў.
2. Мастацкі прыём у творах літаратуры і мастацтва, заснаваны на паказе чаго‑н. у камічнай, дабрадушна-смешнай форме, а таксама літаратурны або мастацкі твор, заснаваны на гэтым прыёме. Аддзел сатыры і гумару ў газеце.
3. Настрой, гумор. Князь насупіўся, што кухар папсаваў яму добры гумар.Гарэцкі.Пан Крулеўскі не мог захаваць свайго добрага гумару.Колас.
[Англ. humour.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АХО́ЎНЫЯ ПРЫРО́ДНЫЯ ТЭРЫТО́РЫІ І АКВАТО́РЫІ,
участкі сушы і воднай прасторы, для якіх ва ўстаноўленым парадку адпаведным заканадаўствам або міжнар. пагадненнямі вызначаны спец. рэжым выкарыстання — забаронены або рэгламентаваны ўсе ці некат. віды гасп. дзейнасці. Вылучаюцца, каб захаваць экалагічную раўнавагу, зберагчы прыродныя рэсурсы (зямельныя, жывёльныя, раслінныя ці інш.), тыповыя, унікальныя і цікавыя прыродныя ці штучна створаныя аб’екты, што маюць асаблівую навук., культ.-эстэт., гіст., рэкрэацыйную і інш. каштоўнасць. На Беларусі да іх адносяцца асабліва ахоўныя прыродныя тэрыторыі і аб’екты, таксама ахоўныя палосы запаведнікаў і некат. заказнікаў, лясы (водаахоўныя, асабліваахоўныя, курортныя, сан.-гігіенічныя і інш.). Паводле прызначэння падзяляюцца на запаведна-эталонныя, аб’ектаахоўныя, рэсурсаахоўныя, асяроддзеўтваральныя (асяроддзеахоўныя), рэкрэацыйныя.
недзяржаўная лінгвістычная арг-цыя, заснаваная 2.2.1991 у Мінску з мэтай прапаганды функцыянальнага падыходу да даследавання мовы (прагма-, псіха-, сацыя- і этналінгвістыкі). З 1992 спрабуе таксама захаваць і пашырыць сувязі і супрацоўніцтва мовазнаўцаў у СНД, Балтыі, Польшчы і Балгарыі. Буйнейшыя групоўкі БАКЛ на Беларусі ў Мінску, Гродне, Мазыры і Гомелі, а таксама ў С.-Пецярбургу, Маскве, Цверы (Расія), у Кіеве, Запарожжы, Нежыне, Адэсе, Чарнаўцах (Украіна), у Кішынёве і Бельцах (Малдова). БАКЛ мае кантакты з лінгвістычнымі арг-цыямі ў Брытаніі, ЗША, Чэхіі. З 1993 прадстаўляе Беларусь у Пастаянным міжнародным камітэце лінгвістаў, праводзіць канферэнцыі, выдае зборнікі артыкулаў і тэзісаў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
па́мяцьж.
1. Gedächtnis n -ses, -se;
до́брая [каро́ткая] па́мяць ein gutes [kúrzes] Gedächtnis;
па па́мяці aus dem Gedächtnis;
на па́мяць zum Gedächtnis [Ándenken];
па́мяць сла́бне das Gedächtnis lässt nach;
па́мяць мне здра́джвае das Gedächtnis lässt mich im Stich [verlässt mich];
калі́ мне не здра́джвае па́мяць wenn mich mein Gedächtnis nicht täuscht [nicht trügt];
захава́ць у па́мяці im Gedächtnis behálten* [bewáhren];
захава́ць до́брую па́мяць ein gútes Gedächtnis bewáhren (пракаго-н.D);
2. (успамін) Er¦ínnerung f -, -en;
на па́мяць zur Er¦ínnerung (пракаго-н., што-н. an A);
у знак па́мяці als Er¦ínnerung;
захава́ць на до́брую па́мяць in fréundlicher Er¦ínnerung behálten*; Ándenken n -s, - (пракаго-н., прашто-н.);
ушанава́ць яго па́мяць sein Ándenken féiern;
па́мяць пра іх бу́дзе жыць у стаго́ддзях ihr Ándenken wird éwig fórtleben;
3.прысл.:
на па́мяцьáuswendig
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ По́рч ’шкода; псаванне’, м. р. або ж. р. (ТС; петрык., Мат. Гом.; Юрч. Вытв.), порча ’тс’ (беласт., Сл. ПЗБ; ТС). Укр.порча, рус.порча ’тс’ выводзяць з cnopmümu, портить ’псаваць’ (ЕСУМ, 4, 533; Фасмер, 3, 337), сюды ж польск.parcieć ’сохнуць, вянуць (пра садавіну і гародніну)’ і ’прарастаць у вільгаці і цяпле’, што дазваляе рэканструяваць прасл.*рыііʼti ’псаваць’. Сувязь з пароць (гл.) (Міклашыч, 243; Фасмер, 4, 335) непрымальная. Імаверна, роднаснае да прэлы, спёрты, заперці, запор (гл.). Параўн. ст.-рус.прытоіш ’патраціць, не захаваць’, славен.priШ ’пакаваць’. Сной (512) звязвае апошняе з порт ’тканіна, перавязь’ (гл. порт2). Параўн. таксама літ.pursti ’гніць’, piirtiti ’трасці, боўтаць’, pereti ’выседжваць птушанят’. Корань захаваўся ў *za‑pbH‑ъkъ, параўн. укр.запорток, польск.zapartek ’яйка-баўтун’, ’тухлае, сапсаванае яйка’, параўн. рус.испорченное (яйцо); адсюль першаснае значэнне ’тое, што сапрэла, сапсавалася ў закрытай прасторы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
uchować
uchowa|ć
зак.
1.кніжн.захаваць; зберагчы, уберагчы;
~j Boże! — крый Божа!;
~ć dzieci przed złymi wpływami — уберагчы дзяцей ад дрэннага ўплыву;
2. выгадаваць, адгадаваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Gedächtnis
n -ses, -se па́мяць
zum ~ — на па́мяць
sich (D) etw. ins ~ zurückrufen* — прыгада́ць што-н.
etw. im ~ behálten* [bewáhren] — захава́цьшто-н. у па́мяці
aus dem ~ — па па́мяці
das ~ nimmt ab — па́мяць слабе́е
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)