Gemüt
n -(e)s, -er
1) но́раў, хара́ктар, душа́
ein Mensch von ~ — разм. душа́-чалаве́к
~ háben — быць до́брым [чу́лым]
2.
pl грама́дская ду́мка
die ~er áufregen [errégen] — хвалява́ць грама́дскую ду́мку
die errégten ~er beschwíchtigen [berúhigen] — супако́йваць [супако́іць] усхвалява́ную грама́дскую ду́мку
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
zajęczy
zajęcz|y
заечы;
skórka ~a — заечая шкурка;
warga ~а — заечая губа;
serce ~e — заечая душа
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
переверну́ться
1. (вверх дном, на другую сторону) перавярну́цца, мног. папераваро́чвацца;
2. (опрокинуться) перавярну́цца, мног. папераваро́чвацца, перакулі́цца, мног. папераку́львацца, абярну́цца, мног. паабаро́чвацца;
3. (вокруг своей оси) перакруці́цца, мног. паперакру́чвацца;
4. перен. (стать совершенно иным, резко измениться) разг. перавярну́цца;
◊
душа́ переверну́лась душа́ перавярну́лася;
переверну́лся бы в гробу́ перавярну́ўся б у труне́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
жудзь, ‑і, ж.
Абл. Жудасць. Прыйшоў жа Цімох для нарады, Каб жончына слова пачуць: Душа яго прагла спагады — Такая ў ёй цемра і жудзь! Колас. І песні другія пачуюць прасторы, і новую радасць сюды прынясуць, і выкінуць скарбы на бераг азёры, і сонцам расквеціцца дзікая жудзь. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палане́з, ‑а, м.
1. Урачысты бальны танец, які вядзе пачатак ад польскага народнага танца; музыка гэтага танца. Гукі паланеза. □ Мазуркі, абэркі, паланезы, танга, вальсы... Танцы ў розным тэмпе, з розным настроем, у кожнага была свая душа, свой гукавы воблік. Дамашэвіч.
2. Музычны твор у рытме гэтага танца.
[Фр. polonaise — польскі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўнале́цце, ‑я, н.
Узрост, калі чалавек дасягае фізічнай і духоўнай сталасці і атрымлівае грамадзянскія правы. Душа .. [Магдалены] імкнулася да чагосьці яшчэ невядомага ёй, у што яна верыла і чаго чакала.. Падрасце Ганніна дзіця, дарасце да паўналецця Галена, і праз два гады вернецца ўжо зусім сталы Кастусь. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ду́шенька
1. (к душа́) ду́шачка, -кі ж.;
2. (при обращении) ласк. галу́бка, -кі ж., я́сачка, -кі ж., лю́бачка, -кі ж., мі́ленькая, -кай ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
чарні́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да чарніла. На жоўтым століку выразна віднелася чарнільная пляма, вельмі падобная на след дзіцячай далонькі. Лынькоў. Некаторыя з .. [выразаў] тут жа тлумачыліся, развіваліся на палях газеты дробнымі чарнільнымі надпісамі. Шамякін. // Прызначаны для чарніла. Чарнільны парашок. Чарнільны прыбор. // Такі, як у чарніла (пра колер). Змяркалася. Цемень змагалася з віднатою — неба налівалася сінім чарнільным колерам. Капыловіч. // Чорны, цёмны. Хвалі ішлі адна за адной, і процілеглы бераг губляўся ў чарнільнай навальнічнай цемры. Караткевіч. / у вобразным ужыв. Ды затапіла неба чырвань, Пабеглі цені па вадзе, І ноч ад нас чарнільнай шырмай Адгарадзіла светлы дзень. Сербантовіч.
•••
Чарнільны арэшак гл. арэшак.
Чарнільная душа гл. душа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
псіхапа́т
(ад гр. psyche = душа + pathos = боль, пакута)
1) чалавек, які хварэе на псіхапатыю;
2) перан. узбаламучаны, неўраўнаважаны чалавек;
псіх.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
стаі́чна, прысл.
Як стоік (у 2 знач.), як уласціва стоіку; стойка, мужна. І тым не менш, непакорлівы дух дзядзькі, яго паэтычная душа, закаханая ва ўсё прыгожае, стаічна вытрымлівалі нягоды і выпрабаванні лёсу. Майхровіч. З нейкім вінавата-прабачлівым выглядам ён стаічна чакаў, пакуль набярэцца ў яе дробязі на рэшту. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)