1. Прадметы, рэчывы, з якіх будуецца, вырабляецца што-н.; сыравіна.
Будаўнічы м.
2.перан. Розныя звесткі, крыніцы, якія служаць асновай для чаго-н.
М. для назірання.
Гістарычны м.
3. звычайна мн. Збор звестак, дакументаў па якім-н. пытанні.
Матэрыялы з’езда.
4. Тканы або трыкатажны выраб, прызначаны для шытва.
М. на сукенку.
|| прым.матэрыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
timber1[ˈtɪmbə]n.
1. драўні́на; будаўні́чы лес; лесаматэрыя́л;
timber industry лясна́я прамысло́васць;
a timber mill тарта́к;
fell timber нарыхто́ўваць лес
2. брус; бэ́лька; бервяно́
3.pl.timbers лес на пні
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
але́шнік, ‑у, м., зб.
1. Альховы лес, зараснік альховых кустоў. За полем пачынаўся гай з густога алешніку і бярэзніку.Якімовіч.Густы алешнік і месцамі лаза зялёнай сцяной аплялі азёрныя берагі з усіх бакоў.Галавач.
2. Альховыя дровы, будаўнічы матэрыял з вольхі і пад. Воз алешніку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бярэ́знік, ‑у, м., зб.
1. Бярозавы лес, хмызняк. На тым баку [рэчкі] бялеў малады бярэзнік, напалову затоплены веснавой паводкаю.Грахоўскі.Ходзіць ён [казёл] па ельніку, Бродзіць па бярэзніку, — Ні капусты, ні салаты Не знаходзіць барадаты.Якімовіч.
2.толькіадз. Бярозавыя дровы, будаўнічы матэрыял з бярозы. Навазіць бярэзніку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэ́гла, ‑ы, ж., зб.
Штучны будаўнічы матэрыял у выглядзе прамавугольных брускоў з гліны і іншай мінеральнай сыравіны. Налева ад дарогі стаяў прыгожы домік з чырвонай цэглы.Чарнышэвіч.Гляджу — імчыцца па асфальце, Спяшыць шматтонны самазвал Туды, дзе просяць: — Цэглы дайце!.. Дзе новы ўжо расце квартал.Смагаровіч.
[Ням. Ziegel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трахі́т
(ад гр. trachys = шурпаты)
вулканічная горная парода зярністай структуры і светлай афарбоўкі; выкарыстоўваецца як будаўнічы матэрыял.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
бярэ́знікм.
1. (бярозавылес) Bírkenwald m -es, -wälder;
2. (бярозавыядровы, будаўнічыматэрыялзбярозы) Bírkengehölz n -es, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
лес, -у, мн. лясы́, лясо́ў, м.
1. Масіў зямлі, зарослы дрэвамі.
Дрымучы л.
Лесам (прысл.) ішоў, а дроў не бачыў (прыказка).
2.зб. Спілаваныя дрэвы як будаўнічы матэрыял.
3.перан. Як выражэнне мноства.
Л. рук.
○
Чорны лес — лісцевы.
Чырвоны лес — хваёвы.
◊
Навука для яго — цёмны лес — абсалютна незнаёмае, незразумелае.
Як у лесе — нічога не разумець, не разбірацца.
|| памянш.лясо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым.лясны́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лес, ліс ’лес’ (ТСБМ, Бяльк., Сцяшк., Яруш., Сл. паўн.-зах.), ’дрэвастой’ (ТС), ’вільготны лісцевы лес’ (Маш.), ’лесаматэрыял’ (ТС, Зянк.), ’будаўнічы матэрыял з драўніны’, лесам ’без догляду’ (Сл. паўн.-зах.), лясьсё ’нелюдзімае, дзікае месца’ (міёр., Нар. сл.). Укр.ліс, рус.лес, польск.las, палаб.lʼos, луж.lěs, чэш., славац.les, славен.lẹ̑s, серб.-харв.ле̑с, lȉjęs, балг.лес, ст.-слав.лѣсъ. Семантыка гэтай лексемы размяркоўваецца наступным чынам: паўсюдна lěsъ абазначае ’будаўнічы матэрыял’, а на поўначы і ’лес — сукупнасць дрэў’, першае з іх лічыцца першасным для прасл.lěsъ, якое тады можна генетычна суаднесці з лац.lignum драўніна, матэрыял’, якое з *likʼ‑no‑m (Мартынаў, Лекс. Палесся, 33; Брукнер, 290). Агляд іншых малаімаверных або малапераканаўчых версій гл. яшчэ Слаўскі, 4, 56; Скок, 2, 298; Фасмер, 2, 485.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
утачы́цца1, уточыцца; зак.
Сточваючыся, зрабіцца вузейшым (пра лязо).
утачы́цца2, утачуся, уточышся, уточыцца; зак.
Точачы, пранікнуць унутр або ў глыбіню чаго‑н. Крот утачыўся ў зямлю.//перан.Разм. Улезці, трапіць куды‑н. [Ніна:] — Пайшла ў будаўнічы тэхнікум. Ды і то ледзь-ледзь утачылася, — з фізікай у мяне няважна.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)