unction
[ˈʌnkʃən]
n.
1) націра́ньне (ма́сьцю); пама́заньне але́ем, мі́рай (рэлігі́йны абра́д)
extreme unction — апо́шняе мірапама́заньне пе́рад сьме́рцю
2) але́й -ю m., мі́ра для пама́заньня; масьць для націра́ньня
3) Figur. заспакае́ньне, суцяшэ́ньне n.
4) Figur. вялі́кая набо́жнасьць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Караты́ш ’чалавек невысокага росту’ (ТСБМ, Нас., Шушк.), укр. каротиш ’кароткае бервяно’, рус. коротыш ’маленькі чалавек, кароткае бервяно’, н.-луж. krotuš ’маленькі чалавек’. Усё ж такі ніжнелужыцкая форма мае іншую суфіксацыю. Архаічнасць усходнеславянскіх форм даводзіцца тым, што ў іх адлюстраваны прыметнік з асновай на ‑ŭ перад тым, як ён яшчэ ў праславянскі перыяд далучыў да сябе рэгулярны фармант ‑kъ (параўн. прасл. kortъkъ < kortъ) (гл. кароткі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Млосць, паст. млось ’пачуццё слабасці, якое наступае перад стратай прытомнасці, рвотай’, ’прыкрасць’ (ТСБМ, Нас.; мін., драг., КЭС; віл., воран., Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.), млосны ’сумны, прыкры; які даводзіць сябе да знямогі’ (Нас.), ’маласольны’ (маст., Сл. ПЗБ), млосна ’нядобра, моташна, нязносна’ (ТСБМ, Грыг., Гарэц., Яруш., Мядзв., Нас., Шат., Касп., Бяльк., Растарг., ТС). Ст.-рус. мдлость ’слабасць’ (XVI ст.). Відаць, запазычана са ст.-польск. mdłość. Гл. таксама млець, мдле.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Блу́тацца ’бадзяцца’ (Жд.), блута́цца ’блытацца, заблытвацца’ (Бяльк., Влад.), блутаніна (Касп.). У рус. гаворках, здаецца, няма (гл. СРНГ), таксама і ва ўкр. мове. Гэтае слова можна лічыць бел. новаўтварэннем з дзеяслова плутацца, плутаць, вядомага ва ўсх.-слав. мовах. Блу́тацца, блу́таць узнікла экспрэсіўным азванчэннем п > б (перад л). Але не выключаецца і ўплыў (кантамінацыя) дзеяслова блудзі́ць, блука́ць. На аснове блу́тацца, блу́таць далей утварыўся дзеяслоў блытаць, блытацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́дак ’папярэднік у сям’і, родзе, племені’ (ТСБМ, Нас.). Паводле Вярхова (З жыцця, 67), да другой паловы XVI ст. ужывалася ст.-бел. предокъ, пасля — продокъ. З польск. przodek ’тс’ < przed ’перад’ (Карскі, 1, 178; Цвяткоў, Запіскі, 2, 63). Гл. таксама Брукнер, 442; там жа і аб пераходзе е > о. Параўн. прэдок (гл.) і рус. предок < ц.-слав. прѣдокъ < прѣдъ (Праабражэнскі, 2, 40; Фасмер, 3, 357).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
vor=
аддз. дзеясл. прыстаўка, указвае на:
1) знаходжанне перад чым-н.: vórliegen* ляжа́ць пе́рад чым-н.
2) папярэднічанне чаму-н.: vórbereiten падрыхто́ўваць
3) дзеянне ў прысутнасці каго-н.: vórlesen* чыта́ць уго́лас (каму-н.)
4) дзеянне, якое з’яўляецца ўзорам, прыкладам каму-н.: vórmachen паказа́ць, як рабі́ць
5) перавагу чаго-н.: vórherrschen панава́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кі́нуць
1. гл кідаць;
2. (спыніць, не трэба):
кі́ньце спява́ць! hört auf zu síngen!;
кі́нуць я́кар Ánker wérfen*, vor Anker géhen*;
кі́нуць-ры́нуць álles stehen und liegen lássen*;
◊ кінь за сабо́ю, зно́йдзеш пе́рад сабо́ю vórgebaut ist gut gebáut
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
красава́цца несов.
1. в разн. знач. красова́ться;
на рагу́ ву́ліцы ~су́ецца но́вы тэа́тр — на углу́ у́лицы красу́ется но́вый теа́тр;
к. пе́рад кім-не́будзь — красова́ться пе́ред ке́м-л.;
2. жить сча́стли́во;
красу́йся, мой ро́дны край — живи́ сча́стли́во, мой родно́й край
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
дыле́ма
[гр. dilemma, ад di(s) = двойчы + lemma = меркаванне]
1) лог. суджэнне з двума ўзаемавыключальнымі палажэннямі, з якіх неабходна выбраць адно;
2) перан. становішча, пры якім выбар аднаго з двух супрацьлеглых рашэнняў аднолькава цяжкі (напр. стаць перад складанай дылемай).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
fore
[fɔr]
1.
adj.
пярэ́дні
the fore wall — пярэ́дняя сьцяна́
2.
adv.
1) сьпе́раду, напе́радзе, папе́радзе
2) Naut. сьпе́раду карабля́
3.
n.
1) пярэ́дняя ча́стка, пе́рад -у m.
2) Naut.
а) нос вадапла́ва, карабля́
б) пярэ́дняя ма́чта
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)