абшліфава́ць, -фу́ю, -фу́еш, -фу́е; -фу́й; -фава́ны; зак.
1. што. Пашліфаваць што-н. з усіх бакоў.
А. камень.
2. перан., каго. Выхаваць, зрабіць больш абыходлівым, вытрыманым (разм.).
А. маладога чалавека.
|| незак. абшліфо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аб’яві́цца, -яўлю́ся, -я́вішся, -я́віцца; зак.
1. З’явіцца, выявіцца; знайсціся; падаць вестку.
Не гаруй, яшчэ а. твой брат.
2. Выказаць жаданне што-н. зрабіць.
Ехаць па дровы аб’явіўся старэйшы сын.
|| незак. аб’яўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абяззбро́іць, -ро́ю, -ро́іш, -ро́іць; -ро́ены; зак., каго-што.
1. Адабраць зброю, зрабіць бяззбройным.
А. канвой.
2. перан. Пазбавіць магчымасці і жадання пярэчыць, супраціўляцца чаму-н.
Спакойнасць яго мяне абяззброіла.
|| незак. абяззбро́йваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адагрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак., каго-што.
1. Зрабіць цёплым, сагрэць; вярнуць нармальны стан.
А. настылыя ногі.
2. перан. Чуласцю, ласкай супакоіць, суцешыць.
А. сірату.
|| незак. адаграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. адаграва́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прычаса́ць, -чашу́, -чэ́шаш, -чэ́ша; -чэ́шам, -чэ́шаце, -чэ́шуць; -чашы́; -часа́ны і -чэ́саны; зак., каго-што.
Прыгладзіць грэбенем (валасы), зрабіць прычоску каму-н.
П. валасы. П. дзіця.
|| незак. прычэ́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прычэ́сванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пя́цца, пну́ся, пне́шся, пне́цца; пнёмся, пняце́ся, пну́цца; пя́ўся, пя́лася; пні́ся; незак.
1. Напружваць усе сілы, напружвацца.
П., цягнучы калёсы.
2. перан. Намагацца зрабіць што-н.
П., каб хутчэй выканаць заданне.
|| наз. пя́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
навырабля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., чаго.
1. Зрабіць, вырабіць з якога‑н. матэрыялу вялікую колькасць чаго‑н. Навырабляць машын.
2. Апрацаваць дубленнем многа чаго‑н. Навырабляць шкур.
3. Разм. Зрабіць многа чаго‑н. незвычайнага. Хлопчык павольна прабіраўся між ялін, разглядаючы, як снежныя віхуры навыраблялі з дрэў усякіх дзівос. Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падстры́гчы, ‑стрыгу, ‑стрыжэш, ‑стрыжэ; ‑стрыжом, ‑стрыжаце; пр. падстрыг, ‑ла; заг. падстрыжы; зак., каго-што.
Зрабіць раўнейшым, карацейшым, падразаючы (нажніцамі, машынкай). Падстрыгчы вусы. Падстрыгчы кусты. // Абрэзваючы і падраўноўваючы, пакараціць каму‑н. валасы, зрабіць якую‑н. прычоску. Дзядзька Мікалай падстрыг ужо Ганьку да школы, падстрыг, як ён кажа, «пад польку». Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэвалюцыянізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.
1. Пашырыць (пашыраць) ідэі рэвалюцыі сярод каго‑н.; зрабіць (рабіць) каго‑, што‑н. рэвалюцыйным. Бальшавіцкія сілы арміі рэвалюцыянізавалі і рабоча-сялянскія масы Беларусі. «Полымя».
2. Змяніць (змяняць) карэнным чынам, зрабіць (рабіць) перадавым, больш дасканалым шляхам новаўвядзенняў, пераўтварэнняў. Рэвалюцыянізаваць спосабы вытворчасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аго́раны ’з цяжкасцю набыты’ (БРС), агораць ’з цяжкасцю што-небудзь набыць, зрабіць’, агорацца (КТС) да гора. Магчыма, калька з літоўскага var̃gti ’пакутаваць, гараваць, цяжка працаваць’, var̃gas ’гора, пакута, цяжкая праца’. На словаўтваральную структуру не выключаны ўплыў асіліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)