sack

I [sæk]

1.

n.

1) вялі́кі мяшо́к; ме́х мяха́ m.; мяшэ́чак -ка m.

a sack of flour — мех мукі́

2) сак -а m. (шыро́кая жано́чая або́ дзіця́чая капо́та)

3) Sl. ло́жак -ка m.

4) Sl. звальне́ньне з пра́цы

2.

v.t.

1) кла́сьці, насы́паць у мяхі́

2) Sl. звальня́ць з пра́цы

- hit the sack

- hold the sack

II [sæk]

v.t.

рабава́ць; абабіра́ць, абакрада́ць

The invaders sacked the town — Захо́пнікі абрабава́лі го́рад

III [sæk]

n.

гішпа́нскае сухо́е бе́лае віно́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

перасячы́ сов.

1. в разн. знач. пересе́чь;

п. ву́ліцу — пересе́чь у́лицу;

рака́е́кла го́рад — река́ пересекла́ го́род;

п. лі́нію друго́й лі́ніяй — пересе́чь ли́нию друго́й ли́нией;

чыгу́нка ~чэ́ на́шу во́бласць — желе́зная доро́га пересечёт на́шу о́бласть;

атра́д ~се́к шлях непрыя́целю — отря́д пересёк путь неприя́телю;

2. (надвое) переруби́ть;

п. жэ́рдку — переруби́ть жердь;

3. (во множестве) переруби́ть; изруби́ть;

за дзень ~се́клі ўсе дро́вы — за день переруби́ли все дрова́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ро́дны I

1. (находящийся в прямом родстве) родно́й;

р. ба́цька — родно́й оте́ц;

~ная дачка́ — родна́я дочь;

2. (по месту рождения, по духу, унаследованный) родно́й, роди́мый;

р. край — родно́й (роди́мый) край;

~ная зямля́ — родна́я (роди́мая) земля́;

р. го́рад — родно́й (роди́мый) го́род;

~ная мо́ва — родно́й язы́к;

3. (дорогой, близкий) родно́й;

~ная шко́ла — родна́я шко́ла;

4. см. ро́днасны;

р. кут — родно́й уголо́к

ро́дны II: р. склон грам. роди́тельный паде́ж

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

zajechać

зак. заехаць; прыехаць; пад’ехаць;

zajechać za róg — заехаць за рог (вугал);

zajechać po kogo — заехаць па каго;

zajechać do miasta — прыехаць у горад;

zajechać przed dom (ganek) — пад’ехаць да дома (ганка);

zajechać drogę — едучы, загарадзіць дарогу;

zajechać czyje posiadłości уст. напасці на чые ўладанні;

2. разм. заехаць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

założyć

зак.

1. закласці; пакласці; раскласці; ускласці;

założyć fundament — закласці падмурак;

2. павесіць; начапіць; надзець;

założyć firanki — павесіць фіранкі;

założyć kapelusz — надзець капялюш;

założyć opatrunek — забінтаваць;

3. заснаваць; стварыць;

założyć miasto — заснаваць горад;

4. зрабіць здагадку, выказаць меркаванне;

założyć z góry — загадзя падумаць;

założyć rodzinę — ажаніцца; заснаваць род

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

БАГДА́Д,

горад, сталіца Ірака. Адм. ц. мухафазы Багдад. Размешчаны на берагах р. Тыгр. 3,9 млн. ж. (1990). Трансп. вузел на перакрыжаванні шляхоў, якія звязваюць краіны Міжземнамор’я, Сярэдняга Усходу і Паўд. Азіі. Рачны порт. Міжнар. аэрапорт. Багдад — эканам. і культ. цэнтр краіны. У горадзе каля чвэрці прамысл. прадпрыемстваў краіны: тэкст., гарбарныя, швейныя, цэм., хім., харчовыя, электратэхн. і фармацэўтычныя; у прыгарадзе — буйны нафтаперапр. з-д. Саматужная вытв-сць абутку, ювелірных вырабаў, харч. прадуктаў. 3 ун-ты. Акадэмія навук, Акадэмія прыгожых мастацтваў. Музеі: Іракскі; сучаснага мастацтва; этнаграфічны.

Засн. ў 762 халіфам Мансурам пад назвай Мадзінат ас-Салам (горад міру) і стаў сталіцай Абасідаў халіфата. У 9 ст. значны цэнтр араб. культуры, рамяства і транзітнага гандлю. У 10 ст. паступова страціў паліт. значэнне, але доўгі час заставаўся навук. цэнтрам; на пач. 13 ст. ў Багдадзе было больш за 30 бібліятэк. З 945 пад уладай Буідаў дзяржавы, з 1055 — Сельджукскай дзяржавы, у 1258 заваяваны манголамі, якія разбурылі і разрабавалі горад. У канцы 14 — пач. 15 ст. двойчы ўзяты Цімурам і разбураны. У 16—17 ст. Багдадам валодалі туркі, персы, зноў туркі. У 1638—1917 у складзе Асманскай імперыі. У 1917 заняты англ. войскамі, з 1920 адм. ц. брытанскай падмандатнай тэрыторыі. З 1921 сталіца Ірака.

Зберагліся помнікі архітэктуры: т.зв. палац Абасідаў (канец 12 — пач. 13 ст., рэстаўраваны ў 20 ст., з 1923 музей), маўзалей Зубайды (13 ст.), ансамбль медрэсэ Мустансірыя (1227—33, перабудаваны ў 1823, рэстаўраваны ў 20 ст.), мінарэт Сук аль-Газаль (1279), караван-сарай хан Марджан (1358—59, з 1937 Музей араб. старажытнасцяў), брама Баб аль-Вастані (1221, цяпер Музей зброі), маўзалей Мусы аль-Кадзіма (т.зв. «Залатая мячэць», 1515). Сучасны Багдад рэканструяваны. Гал. магістраль — вул. ар-Рашыд з сучаснымі будынкамі банкаў, магазінаў, атэляў; цэнтр. плошча — ат-Тахрыр з манументам «Рэвалюцыя 14 ліпеня» (1962). На праспекце Саадун — помнік Невядомаму салдату (1959), на Пд — Універсітэцкі гарадок, на зах. беразе Тыгра — парламент, палац ар-Рыхаб, будынкі ўрадавых устаноў, аэрапорт.

т. 2, с. 201

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АСТРО́ЖСКАЯ ШКО́ЛА,

Грэка-славяна-лацінская калегія, першая школа вышэйшага ўзроўню на Украіне. Засн. каля 1576 К.В.Астрожскім у мяст. Астрог (цяпер горад у Ровенскай вобл.), вядомая пад назвай «акадэмія». Была асв. цэнтрам антыкаталіцкага кірунку. Выкладалі слав., грэч., лац. мовы, граматыку, арыфметыку, рыторыку, логіку, музыку, харавыя спевы. Першы рэктар — Г.Сматрыцкі. Пры школе дзейнічалі Астрожская друкарня і навук.-літ. гурток, члены якога выдавалі навуч. дапаможнікі, помнікі грэка-візант. пісьменства, палемічныя творы. Астрожская школа садзейнічала пашырэнню асветы сярод насельніцтва і арганізацыі школ, зрабіла ўплыў на адкрытыя пазней брацкія школы ў Львове, Кіеве, Вільні, Брэсце і інш. Спыніла дзейнасць у 1636.

т. 2, с. 56

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БА́ДЭН

(Baden),

Бадэн-бай-Він, горад у Аўстрыі, у перадгор’ях Венскага Лесу, зямля Ніжняя Аўстрыя. Засн. Стараж. рымлянамі. Каля 24 тыс. ж. (1991). Вінаробства. Бальнеалагічны курорт. Міжнар. вядомасць набыў у канцы 18—19 ст., калі стаў месцам адпачынку і летняй рэзідэнцыяй аўстр. двара. 15 крыніц тэрмальных (да 36 °C) серных мінер. водаў для лячэння захворванняў сардэчна-сасудзістай, перыферычнай нерв., апорна-рухальнай і інш. сістэм. Санаторыі, гасцініцы, пансіянаты, НДІ рэўматалогіі і бальнеалогіі. Буйнейшы ў Ніжняй Аўстрыі цэнтр турызму. Музеі. Гатычныя касцёлы. Замкі 12 і 13 ст. (перабудаваныя). Старадаўнія камяніцы, у т. л. «Дом Моцарта».

т. 2, с. 215

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БАЙРА́М-АЛІ́,

горад у Туркменістане, цэнтр раёна ў Марыйскай вобласці. У Мургабскім аазісе. Засн. ў 1886. Чыг. станцыя. Лёгкая, харч. прам-сць; вытв-сць буд. матэрыялаў. З 1933 дзейнічае як кліматычны курорт. Клімат рэзка кантынентальны з мяккай зімой і гарачым летам. Сезон з крас. да лістапада спрыяльны для лячэння хворых з хранічнымі запаленнямі нырак, у астатні час — для лячэння сардэчна-сасудзістых хвароб. У будынку б. царскай сядзібы (канец 19 ст.) санаторый з аддз. для падлеткаў. У наваколлі помнікі стараж. архітэктуры, у т. л. маўзалей, рэшткі мячэцяў і палацаў 7—15 ст., гарадзішчы.

т. 2, с. 226

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БАНА́ЧЫЧ Антон Пятровіч

(31.12.1880, г. Марыупаль, Украіна — 22.3.1933),

рускі і бел. спявак (барытон, пазней драм. тэнар), педагог. Скончыў Пецярбургскую кансерваторыю па класах вакалу і кампазіцыі (1901). У 1905—21 адзін з вядучых салістаў Вял. т-ра, дзе выканаў шэраг вядучых партый, у тым ліку Грышкі Куцярмы («Паданне пра нябачны горад Кіцеж...» М.Рымскага-Корсакава), Галіцына («Хаваншчына» М.Мусаргскага). З 1928 у Мінску: арганізатар і кіраўнік спец. вышэйшага опернага класа ў Бел. муз. тэхнікуме, вак. кансультант Бел. студыі оперы і балета (1930—33), заг. вак. кафедры Бел. кансерваторыі (з 1932). Сярод вучняў Л.Александроўская, І.Балоцін, М.Дзянісаў, С.Друкер.

т. 2, с. 273

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)