Verbum

кало́ць¹, калю́, ко́леш, ко́ле; калі́; незак.

1. каго-што. Датыкаючыся чым-н. вострым, выклікаць боль.

К. іголкай.

Цэлы дзень калола (безас.) пад сэрцам (перан.).

2. каго (што). Рабіць укол, уколы (разм.).

Хвораму калолі антыбіётыкі.

3. каго (што). Забіваць чым-н. вострым.

К. свінню.

4. каго-што. Біць рагамі, бадаць (разм.).

Бедная тая дамова, дзе вала коле карова (прыказка).

5. перан., каго (што) і без дап. Рабіць каму-н. колкія заўвагі, папракаць.

К. дакорамі.

◊

Калоць (у) вочы (разм.) — папікаць, дакараць, сарамаціць.

Праўда вочы коле (прыказка) — пра нежаданне слухаць непрыемную праўду.

|| зак. закало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы (да 3 знач.).

|| аднакр. кальну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1, 2 і 5 знач.).

пад’ём, -у, м.

1. гл. падняцца, падняць.

2. Участак дарогі, які ідзе ўверх.

Круты п.

3. Выпуклая частка нагі ад пальцаў да шчыкалаткі, над ступнёй.

Боты ціснуць у пад’ёме.

◊

Лёгкі (або цяжкі) на пад’ём (разм.) — лёгка (або з цяжкасцю) адважваецца ісці, ехаць, рухацца, рабіць што-н.

|| прым. пад’ёмны, -ая, -ае (да 1 знач.).

пае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзем, -е́дзеце, -е́дуць; -е́дзь; зак.

1. Накіравацца ў дарогу на чым-н.

П. па дровы.

П. у госці.

2. перан. Зрушыўшыся, саслізнуць, пасунуцца (разм.).

Нага не ўтрымалася і паехала.

3. Пачаць рабіць што-н., гаварыць што-н. (разм., неадабр.).

Ад яго чакалі тоста, а ён паехаў зусім не туды.

маста́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Работнік мастацтва, жывапісец.

М.-дэкаратар.

2. Чалавек, які творча працуе ў якой-н. галіне мастацтва.

М. слова.

3. перан. Той, хто дасягнуў высокай дасканаласці ў якой-н. справе.

М. рабіць чучалы птушак.

|| ж. маста́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

|| прым. маста́цкі, -ая, -ае.

му́ха, -і, ДМ му́се, мн. -і, мух, ж.

Агульная назва шырокараспаўсюджаных двухкрылых насякомых.

Асеннія мухі.

◊

З мухамі ў носе — капрызны, з норавам.

Пад мухай (разм.) — у стане ап’янення, быць п’янаватым.

Рабіць з мухі слана — значна перабольшваць што-н.

|| памянш. му́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

|| прым. мушы́ны, -ая, -ае.

нала́дзіцца, -ла́джуся, -ла́дзішся, -ла́дзіцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пайсці на лад; прыняць належны кірунак; устанавіцца.

Работа наладзілася.

Надвор’е наладзілася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць прыгодным (для работы, карыстання і пад.).

Станок наладзіўся.

3. Сабрацца, прыладзіцца рабіць што-н.

Н. слухаць радыё.

|| незак. нала́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

залама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -лама́ны; зак., што.

1. Сагнуўшы, надламаць.

З. галінку на дрэве.

2. Сагнуўшы, адкінуць уверх або назад.

З. рукі.

3. Запрасіць надта дорага (разм.).

З. страшэнную цану.

◊

Асінку заламаць (разм.) — даць зарок не рабіць што-н.

Заламаць шапку (разм.) — надзець набакір або ссунуць на патыліцу.

|| незак. зало́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

агаро́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Участак зямлі (звычайна каля дома) для вырошчвання агародніны.

Пасадзіць моркву ў агародзе.

◊

Агарод гарадзіць (разм.) —

1) пачынаць якую-н. клапатлівую справу;

2) гаварыць бяссэнсіцу, выдумляць.

Кідаць каменьчыкі ў агарод чый (разм.) — рабіць намёкі, заўвагі, адзывацца пра каго-н. неадабральна.

|| прым. агаро́дны, -ая, -ае.

Агародныя культуры.